Bouwen aan groenexpertise

Rode kamperfoelie

Lonicera xylosteum

Rode kamperfoelie is een lage heester die in de lente bloeit en glanzend rode bessen produceert. De bladeren zijn ovaal en zacht behaard, en de bloemen hebben een trechtervormige kroon. Deze plant komt voor in kalkrijke, lichte loofbossen en is verspreid door vogels. Insecten zoals motvlinders en bladluizen leven op de bladeren van Rode kamperfoelie.

is een waardplant voor

Kleine ijsvogelvlinder

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Kalkrijke beukenbossen (9150)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Kalkrijke beukenbossen (9150)

Hoogte plant

Minimaal:
100cm
Maximaal
200cm

Licht

Min:
schaduw
Max:
half schaduw

Voedsel

Min:
voedselarm
Max:
voedselarm

Bloeiperiode

Vanaf:
mei
Tot:
juni

Vocht

Min:
vochtig
Max:
vochtig

Bloemkleur

rood, rose
wit

Bestuiving

bijen, hommels e.a.
dag- en nachtvlinders
Areaal:

Rode kamperfoelie komt voor van Europa tot Centraal-Azië. In Europa ontbreekt de soort alleen op het grootste deel van het Iberisch Schiereiland, in bepaalde delen van het Middellandse- Zeegebied en in Noord-Scandinavië. Op de Britse Eilanden wordt ze als exoot beschouwd. In Wallonië is de soort vrij algemeen in Lotharingen en vrij zeldzaam in het Maasdistrict. In Vlaanderen is ze volgens LAMBINON et al. (1998) zeldzaam in het oostelijke deel van het Brabants district. Daarbuiten wordt ze veel minder aangetroffen en is ze twijfelachtig inheems.

Verspreiding in Vlaanderen:

Het leeuwendeel van de vindplaatsen in Vlaanderen ligt in Haspengouw (waar de soort gevonden wordt in bossen en parken), op de Sint-Pietersberg en in de Voerstreek. Het gros van de meldingen uit andere delen van Vlaanderen heeft vermoedelijk vrijwel altijd betrekking op verwilderde sierplanten. In vergelijking met vroeger is het aantal waarnemingen sterk toegenomen. Het aantal uurhokken steeg van twee voor de periode 1939-1971 naar 31 voor de periode vanaf 1972. Meer aandacht voor de soort bij floristen en een toegenomen gebruik van de struik in aanplantingen kunnen factoren zijn die de toename helpen verklaren.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart

Rode kamperfoelie is een meestal tamelijk lage, in de tweede helft van de lente bloeiende heester, die in tegenstelling tot Wilde kamperfoelie op eigen benen staat. Oudere takken krijgen hard, geel hout, terwijl zich in het merg een holte vormt: vandaar de benaming Xylosteum (beenhout). De bladeren zijn ovaal, gaafrandig, zacht behaard, met een toegespitste top en wigvormig in de steel versmalde voet. De bloemen staan twee aan twee op een gemeenschappelijke steel in de bladoksels. De eerst roomwitte, later donkerder geelachtige, trechtervormige bloemkroon heeft een korte buis, die aan de voorzijde buikig uitgezakt is. De meeldraden steken niet buiten de kroon uit. De bessen zijn glanzend rood. 

Rode kamperfoelie komt voor in Europa, met uitzondering van de meeste randgebieden, en verder in West-Siberië en de Kaukasus. In Nederland behoort Zuid-Limburg mogelijk nog juist tot het natuurlijke areaal van deze soort. Hier geeft zij op sommige plekken de indruk er van nature thuis te horen. Anderzijds is zij pas in de tweede helft van de 19e eeuw in Zuid-Limburg en aangrenzend Belgisch gebied ontdekt, terwijl met name de Sint-Pietersberg al aan het begin van die eeuw buitengewoon goed doorzocht was. Misschien heeft de tuinierende mens haar dus toch een handje geholpen? In de 20e eeuw heeft Rode kamperfoelie zich op enkele plekken in de Hollandse binnenduinen gevestigd. Hier is zij kennelijk door vogels vanuit de naaste omgeving verspreid en daarnaast ook in natuurterreinen aangeplant, met name in de gemeente Bloemendaal. Deze struik hoort thuis in lichte loofbossen en struwelen op min of meer droge, kalkrijke, matig voedselrijke, lichte grond. In Zuid-Limburg staat Rode kamperfoelie op open plekken in hellingbossen en aan de rand daarvan; in duinvalleien in Duin-Berkenbos. 

Behalve een aantal hierboven genoemde kamperfoeliespecialisten komen op Rode kamperfoelie de motvlinder Perittia obscurepunctella en de bladluizen Rhopalomyzus lonicerae en Prociphilus xylostei voor. Van het vlindertje maakt de rups een blaasmijn in de bladeren. De luizen leven in samengerolde bladeren.  

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3) 

Zaad:
vanaf juli tot oktober
Kiemperiode:
vanaf Late voorjaar
Gebruik:
drachtplant voor bijen
siergewassen
Bladseizoen:
zomergroen
Levensvorm:
phanerofyt
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Vruchttype:
bes
Vruchtkleur:
rood, roze
Verbreidingswijze:
dieren (inwendig)
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
half-schaduwplanten
Ellenberg vocht:
indicator van matig vochtige standplaatsen
Ellenberg pH:
zwakke zuurindicator tot zwakke base-indicator
Ellenberg voedselrijkdom:
matig stikstofrijke bodem / stikstofrijke bodem
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
afreatofyt
Zuurtegraad bodem:
minimum basisch tot maximum basisch

Rode kamperfoelie geeft de voorkeur aan warme standplaatsen. Daar groeit de soort op tamelijk droge, kalkrijke, matig voedselrijke, lichte grond, dikwijls in de schaduw van thermofiele eiken- en beukenbossen. De soort kan ook aanwezig zijn in meer lichtrijke randen en heggen of op open plaatsen in het bos. Soms wordt ze aangeplant als sierstruik.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Sieber codes:
B2
B3
Rode lijst:
zeldzaam
Zeldzaamheid KFK-klasse:
18-59 kwartierhokken
Invasieve exoot:
Nee
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Bert Berten
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken