Tuinbingelkruid

Tuinbingelkruid of Eenjarig bingelkruid is een lage tot middelhoge, eenjarige, rechtopstaande, meestal bossig vertakte, grasgroene plant, die omstreeks het begin van de zomer in bloei komt en vaak tot in het begin van het volgende jaar doorbloeit. Van de vrouwelijke planten zitten de bloemen alleen, soms met twee of drie bijeen, in de bladoksels. Bij mannelijke planten worden de bloemen, als de meeldraden rijp zijn, in hun geheel weggeschoten (net als bij de Brandnetelfamilie, Urticaceae). Terwijl ze hun 'kogelbaan' beschrijven wolkt het stuifmeel uit de helmknoppen. Soms komen eenhuizige exemplaren voor. De vruchten zijn kleiner en minder behaard dan die van Bosbingelkruid. De zaden kiemen pas na een vorstperiode, voornamelijk in de voorzomer, hoewel herfstkieming is waargenomen.

Tuinbingelkruid is afkomstig uit het Middellandse-Zeegebied en komt als cultuurvolger in West- en Midden-Europa tot ongeveer 56€' N.Br. voor. Door zijn tweehuizigheid heeft het zijn areaal slechts langzaam kunnen veroveren. In het verleden heeft de mens zijn verspreiding bevorderd: de plant had een (twijfelachtige) faam als geneeskruid en werd gekookt - waardoor de giftigheid verdween - als groente gegeten. Wanneer het zich in Nederland heeft gevestigd, is niet bekend; in elk geval was het in de 17de eeuw volkomen ingeburgerd. Uit het Rijnland in aangrenzend Duitsland zijn echter al resten uit de romeinse tijd bekend. Alleen de Zuidelijke helft van ons land behoort tot het gesloten areaal van Tuinbingelkruid; hier is het plaatselijk algemeen. Ten noorden van de lijn Schouwen - Deventer komt het sporadisch en meestal onbestendig voor.

Tuinbingelkruid is een plant van stikstofrijke, vaak enigszins ammoniakhoudende, niet te droge, eventueel licht beschaduwde plaatsen op omgewerkte zandige klei, leem, löss en voedselrijk zand. In bietenakkers in het Zuiden van het land is het in toenemende mate een lastig onkruid. Veel van de gangbare chemische bestrijdingsmiddelen laten Tuinbingelkruid ongemoeid. Ook in moestuinen kan het sterk op de voorgrond treden. Het wordt dikwijls vergezeld door zijn familielid Kroontjeskruid, Gewone duivekervel (Fumaria officinalis), Akkerereprijs (Veronica agrestis) en verwante Ereprijssoorten, Melkdistels (Sonchus spp.), Kleefkruid (Galium aparine) en Hondspeterselie (Aethusa cynapium), aan akkerkanten en langs heggen ook vaak door overblijvende gewassen met lange wortelstokken of uitlopers, zoals Kweek (Elymus repens) en Akkerwinde (Convolvulus arvensis). Verder groeit Tuinbingelkruid nogal eens in ruigten aan de voet van muren, dikwijls samen met Stinkende gouwe (Chelidonium majus).

Tuinbingelkruid levert het voedsel van de snuitkever Apion semivittatum, een naaste verwant van A. pallipes die op Bosbingelkruid leeft. De larven leven in de stengels, ook wel in stelen van mannelijke bloeiwijzen.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)