Bouwen aan groenexpertise

Heelkruid

Sanicula europaea

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Eiken-Beukenbossen met Wilde hyacint en Parelgras-Beukenbossen (9130)

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Essen-Eikenbossen zonder Wilde hyacint (9160)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Eiken-Beukenbossen met Wilde hyacint en Parelgras-Beukenbossen (9130)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Essen-Eikenbossen zonder Wilde hyacint (9160)

Hoogte plant

Minimaal:
30cm
Maximaal
45cm

Licht

Min:
schaduw
Max:
lichte schaduw

Voedsel

Min:
voedselarm
Max:
voedselarm

Bloeiperiode

Vanaf:
mei
Tot:
juni

Vocht

Min:
vochtig
Max:
vochtig

Bloemkleur

wit
rood, rose

Bestuiving

vliegen, zweefvliegen e.a.
bijen, hommels e.a.
Areaal:

Het areaal van heelkruid reikt in het noorden tot Zuid-Scandinavië, in het zuiden tot Noord-Spanje, de Apennijnen en de Balkan. De soort komt voor in de Kaukasus en op enkele geïsoleerde vindplaatsen in Klein-Azië, Iran en Centraal-Azië. Verder komt ze voor in Noord-Afrika. Sterk gelijkende soorten, eventueel te beschouwen als ondersoorten van heelkruid, worden gevonden in Noord-Amerika en in Zuid- en Oost-Azie. In de tropen groeien sommige van die vormen in berggebieden. In Wallonië is heelkruid vrij algemeen in de bossen van het Brabants district, het Maasdistrict en Lotharingen. Elders ontbreekt de soort of is ze zeer zeldzaam.

Verspreiding in Vlaanderen:

In Vlaanderen is heelkruid zeldzaam. Het zwaartepunt van de vindplaatsen ligt in de bosgebieden van de Leemstreek: de soort is er vrij zeldzaam tot redelijk algemeen. Ook in de Voerstreek is ze tamelijk algemeen. Elders is ze zeldzaam, zoals op enkele verspreide vindplaatsen in de lemigere delen van de Vlaamse Zandstreek en de Kempen, of ontbreekt ze. Op nogal wat plaatsen lijkt heelkruid verdwenen te zijn, maar omdat de plant dikwijls in zeer kleine populaties voorkomt, is het niet onmogelijk dat ze gewoon niet is opgemerkt. Op andere plekken, meermaals in aanpalende uurhokken, werden nieuwe locaties gevonden. In de zestiende eeuw werd heelkruid beschouwd als een algemene bossoort. Zoals de Nederlandse en de wetenschappelijke naam laten vermoeden, was het eertijds een populaire medicinale plant. Heelkruid werd vroeger om die reden vaak in tuinen uitgezaaid.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart
Zaadbank:
vergankelijk (zaden overleven zelden langer dan één jaar).
Kiemperiode:
vanaf Late voorjaar
Gebruik:
geneeskrachtige planten
Bladseizoen:
overwinterend groen
Worteldiepte:
20cm
Levensvorm:
hemicryptofyt
Mycorrhizen:
Blaasvormige-'arbuscular' mycorrhizen
Geslachtsverdeling:
polygaam
Vruchttype:
splitvrucht
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
dieren (uitwendig)
Verbreidingsstrategie:
zijdelingse vegetatieve voortplanting
seizonale verjonging met behulp van zaden
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Levensstrategie volgens Grime:
S
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
10.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
tussen schaduwplanten en half-schaduwplanten
Ellenberg vocht:
indicator van matig vochtige standplaatsen
Ellenberg pH:
tussen zwakke base-indicator en base- en kalkindicator,meest op basische bodem
Ellenberg voedselrijkdom:
matig stikstofrijke bodem / stikstofrijke bodem
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
kalk-afreatofyten
Zuurtegraad bodem:
minimum zwak zuur tot maximum basisch

Heelkruid is een vrij schaduwminnende en zeker zeer schaduwtolerante soort die hoofdzakelijk in loofbos voorkomt. Men vindt ze op vochthoudende of matig vochtige, matig zure en – meer nog – neutrale of kalkhoudende bodems met een goed verterende strooisellaag en een kruimelige structuur. De bodemtextuur varieert van zandig-kleiig tot lemig-kleiig. Heelkruid is tamelijk gevoelig voor zomerdroogte. In het algemeen is de standplaats vrij stikstofrijk. Dikwijls komt de soort voor in bosranden en langs bospaden, of langs wissels van dieren. Die vaak lineaire verspreiding is niet zo vreemd, want de hakige vruchtjes blijven gemakkelijk hangen aan mens en dier. Heelkruid is vooral gebonden aan oud bos of aan bosgebieden met een kern van oud bos. Buiten het bosmilieu wordt de soort slechts zelden aangetroffen.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Rode lijst:
niet bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
132-228 kwartierhokken
Invasieve exoot:
Nee
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Paul Van den Bremt
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken