Bomen zijn als de steunpilaren van een tuin: ze zorgen voor structuur en realiseren een groot groenvolume op een kleine oppervlakte. Tegelijk leveren bomen, naast hun ecologische waarde, tal van andere ecosysteemdiensten aan de mens: ze capteren koolstofdioxide uit de lucht, ze geven verkoeling tijdens hittegolven, ze zijn goed voor ons welbevinden en tegelijk zijn ze ook gewoonweg mooi. Bomen zijn er in veel soorten, formaten en snoeivormen. 

Geschikt voor: 

Het makkelijke antwoord is: waar er plaats is. Bomen worden groter dan je denkt. Maar een boom die klein blijft past in een kleinere tuin ook. Let wel op, bomen in een tuin kunnen een bron van zorgen zijn: ze geven te veel schaduw, er is overlast door bladval of de wortels duwen het terras op. Het zijn ook bij uitstek langlevende planten, dus je moet als tuineigenaar goed nadenken over welke boom je waar wil planten. Hij staat er namelijk voor tientallen (of honderden) jaren en kan, afhankelijk van de soort, best wel groot worden. Maar als je plaats hebt is de meerwaarde erg groot. 

Een plus voor de natuur omdat: 

• Bomen ondersteunen een groot ecosysteem aan organismen. Niet enkel de vogels die in de kroon wonen, maar ook heel veel insecten die aan de bladeren knabbelen, schimmels die samenleven via de wortels, korstmossen op de stam tot zoogdieren als eekhoorn of vleermuizen die de holtes opzoeken. Sommige soorten zijn exclusief aan bomen gebonden, soms zelfs aan een bepaalde boomsoort. Dus die komen enkel in je tuin voor als er een boom in te vinden is. Bomen hebben overigens zelden last van al dat gekrioel, zo laten de meeste hun blaadjes in de herfst toch vallen. Het geeft niet als die tegen dan grotendeels opgeknabbeld zijn. 

• Alle bomen hebben een natuurwaarde, maar inheemse boomsoorten hebben uiteraard een voetje voor. Die ondersteunen doorgaans een complexer ecosysteem, dat doorheen de evolutie perfect gefinetuned is. Maar dat neemt niet weg dat ook uitheemse boomsoorten een grote ecologische waarde kunnen hebben. En elke boom is beter dan geen boom. Als het om een ecologische soortkeuze gaat, wordt vaak volgende volgorde aangehouden (in aflopende ecologische waarde): inheemse boomsoorten > zuid- en centraal-Europese boomsoorten > soorten uit het noordelijk halfrond > soorten uit het zuidelijk halfrond.

Enkele leuke soorten die je hier kan vinden: 

Roodborstje, merel, heggenmus, pimpelmees, egel gebruikt de boomblaadjes om te overwinteren, bont zandoogje 

Compost wordt gemaakt van groenafval: takjes, houtsnippers, gras, snoeimateriaal en keukenafval. Een afvalproduct wordt zo een waardevolle grondstof die je goed kan gebruiken in je tuin. In kleine tuinen kan je werken met een compostvat, in grotere tuinen werk je meestal met compostbakken of een composthoop. 

Potgrond bestaat uit veen (turf) gemengd met meststoffen en dit is een groot probleem. Veengebieden zijn de sponzen van onze natuur met heel wat zeldzame en bedreigde soorten. Denk maar aan de Hoge venen in Wallonië. Het afgraven van veengebieden (vaak in Oost-Europa) om hiervan potgrond te maken om planten op te kweken is niet verantwoord. Er wordt zeldzame natuur vernietigd om bijvoorbeeld Petunia’s te kweken voor op de vensterbank. 

Over hoe je moet composteren vind je heel wat informatie op het internet. Deze webpagina geeft je info over hoe je compost kan gebruiken en wat het verschil is met potgrond. 

Welke potgrond kopen? 

Er zijn weinig alternatieven voor potgrond op de markt. Maar voor heel wat zaken kan je even goed gewone tuinaarde mengen met compost. Bij zware grond zoals leem en klei kan je ook kokosvezels toevoegen en/of zand. Je kan ook potgrond kopen op basis van kokosvezel. Kokosvezels moeten wel van ver komen.  

Een ander alternatief is potgrond met een deel compost en een deel veen. Nog niet ideaal maar toch al een begin om minder veen te gebruiken. Deze potgrond wordt vaak verkocht in containerparken en wordt gemaakt door Vlaco. Meer info vind je op https://www.vlaco.be/vlaco-vzw/faq/waar-kan-ik-vlaco-potgrond-kopen(opent nieuw venster) . 

Is mijn compost vrij van zaden? 

In compost kunnen zaden zitten van planten die je hebt laten composteren. Wanneer tijdens de compostering de temperatuur voldoende warm wordt zullen vele zaden vernietigd worden. Maar bij vele mensen lukt het niet om de temperatuur hoog genoeg te krijgen. Hiermee moet je rekening houden bij het gebruik van je compost.  

Je kan gemakkelijk zelf nagaan of er veel kiemkrachtige zaden in de compost zitten. Neem hiervoor wat compost en strooi dit in een plantenbakje. Zorg dat dit bakje voldoende water krijgt en zie welke planten er allemaal vanzelf kiemen. Zo leer je welke zaden in je compost zitten. Wie weten komen er wel planten uit die je ergens in je tuin kan gebruiken. 

Hoe compost gebruiken in de tuin? 

Compost wordt het zwarte goud voor de tuin genoemd, dit omdat het de bodem veel kan verbeteren. Compost kan je gebruiken: 

• Om te mengen met je bodem zodat deze beter water vasthoudt en beter wordt van structuur. Zo gebruik je best compost bij de aanleg van een border of een kruidenrijk gazon.  

• Bij elke aanplant kan je compost onder de aarde mengen, dit komt de planten ten goede. 

• Compost kan je ook fijn verspreiden op je gazon en in je border. 

• Compost kan je gebruiken in de groentetuin. 

Als in je compost veel zaden zitten moet je wel opletten waar je hem gebruikt. Gebruik in je border is dan meestal niet zo een goed plan.  

Een plus voor de natuur omdat 

• Zelf je compost maken en gebruiken zorgt voor minder groenafval. 

• Door minder potgrond of geen potgrond met veen te gebruiken bescherm je de wilde veengebieden met heel wat typische en zeldzame soorten. 

Een bostuin is een verzameling van bomen en struiken die samen een bos vormen. Afhankelijk van hoe dicht de bomen bij elkaar staan en de aanwezige boomsoorten zal er meer of minder licht op de bosbodem vallen.  

Bostuinen vinden we meestal op plaatsen waar er al bos stond. Maar je kan ze natuurlijk ook aanleggen daar waar nog geen bomen zijn. 

Geschikt voor 

Enkel in grote tuinen kan je een bostuin aanleggen. Verschillende volwassen bomen bij elkaar zullen namelijk heel wat ruimte innemen.  

Een plus voor de natuur omdat 

• Een boom alleen is al een ecosysteem op zich waar heel veel dieren en paddenstoelen van afhankelijk zijn. Een aantal bomen samen zorgt nog voor meer biodiversiteit. 

• Bij een bostuin hoort ook dood hout en dit brengt extra leven in de tuin zoals spechten en paddenstoelen. 

• Door de combinatie van struiken, bomen en een ruiger plekje kan je een bosrand aanleggen. Bosranden zijn ideaal voor heel wat soorten vlinders, vogels en andere dieren. 

Enkele leuke soorten die je hier kan vinden 

Grote bonte specht, boomklever, eekhoorn, egel, vlinders, zweefvliegen en bijen in de bosrand. 

Veteraanfruitbomen zijn te herkennen aan hun dikke en knoestige stam. Het zijn bomen die zich in de laatste levensfase bevinden gekenmerkt door specifieke eigenschappen zoals holtes en dood hout. Bovenaan zijn er vooral dikke en dode takken, de verjonging van de kroon gebeurt onderaan in de basis met nieuwe scheuten, dit zijn de vitale takken. Deze taaie rakkers zijn zeldzaam geworden maar herbergen nog steeds belangrijke natuurwaarden. Veteraanbomen zijn niet te definiëren als een boom maar eerder als een containerbegrip wanneer er voldoende veterane kenmerken aanwezig zijn bij deze boom.

De belanrgijkste kenmerken van een veteraanboom zijn:

• holtes in de takken en stam
• imposante stamomtrek (zie tabel met de stamomtrekken)
• dik dood hout bovenaan in de kroon
• verjonging aan de kroonbasis (het vormen van een gereduceerde secundaire kroon)
• interessant habitat voor verschillende diersoorten 

Deze pagina kwam tot stand dankzij het biodiversiteitsproject: Veteraanboomgaarden als stapsteen 2020-2021.

Bloemrijk gazon bevat plantjes als Gewone madelief en Gewone brunel.