Echt duizendguldenkruid

Echt duizendguldenkruid is een lage tot middelhoge, doorgaans tweejarige zomerbloeier. Aan een wortelrozet ontspringen één of meer bloeistengels, die talrijke bladparen en een scherm- tot pluimvormig samenstel van een eindelingse en verscheidene zijdelingse bijschermen dragen. De bladeren zijn minder dan drie maal zo lang als breed, met minstens drie duidelijke nerven. Tijdens de bloei verwelken de rozetbladeren. De kroonbuis steekt buiten de kelk uit. De kroonslippen zijn meestal zachtroze, lichter van kleur dan bij Fraai en Strandduizendguldenkruid gebruikelijk is.

Echt duizendguldenkruid komt voor in Europa, noordwaarts tot in het Oostzeegebied, verder in het Atlasgebied en hier en daar in Zuidwest-Azië. In Nederland is het vrij zeldzaam; in hooggelegen, arme zandstreken, op veen- en zware kleigronden en in het noordoosten van het land wordt het zeer weinig aangetroffen. De voornaamste concentraties van vindplaatsen bevinden zich in Zuid-Limburg, Midden-Brabant, Twente, oostelijk Utrecht, om Amsterdam, in de Noordoostpolder, de duinstreek en Zeeuws-Vlaanderen. Ondanks nogal wat nieuwe vestigingen gaat de plant over het geheel genomen achteruit.

Echt duizendguldenkruid is een plant van zonnige, meestal grazige maar niet te dicht begroeide plaatsen op minerale, min of meer humus- en vochthoudende, niet zeer compacte bodem. In de duinen is het beperkt tot terreingedeelten die onder invloed van het grondwater staan. In het oosten en zuiden van het land staat het juist vaak ver boven het grondwater, maar dan wel op bodems met een goed vocht-vasthoudend vermogen: leem, tertiaire klei of zandige rivierklei. Hoewel Echt duizendguldenkruid soms op vers afgegraven leemgrond pioniert, treedt het pas vrij talrijk op wanneer zich een ijle grasmat heeft gevormd en de bodem enigszins humeus is geworden. In een gesloten grasvegetatie verdwijnt het echter spoedig, behalve op steile hellingen of taluds en in de schrale, door vee of konijnen kort afgegraasde grasmat van duinvalleien en vroongronden. In grote delen van het land is Echt duizendguldenkruid een zwerver, afhankelijk van graafwerk en andere menselijke ingrepen. Zo staat het in leem- en kleigroeven, kanaal- en spoorweginsnijdingen, voor korte tijd ook wel aan tamelijk recent afgestoken greppelkanten en in betrekkelijk nieuwe wegbermen. Voornamelijk op de Limburgse lössgronden komt het op kapvlakten voor. Op krijthellingen staat het voornamelijk daar waar het krijt met grind van hoger gelegen afzettingen gemengd is. Op zandvlakten in de Randstad en het Deltagebied en in duinvalleien komt het soms samen met Strandduizendguldenkruid voor; in tegenstelling tot deze soort en Fraai duizendguldenkruid is het strikt zoutmijdend. Net als diverse familieleden wordt Echt duizendguldenkruid vaak vergezeld door Brunel (Prunellavulgaris), Kleine leeuwentand (Leontodon saxatilis) en Zeegroene zegge (Carex flacca). Voor het overige loopt het gezelschap op de diverse groeiplaatsen sterk uiteen.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)