Bouwen aan groenexpertise

Kleine wolfsmelk

Euphorbia exigua

Kleine wolfsmelk is een zeer laagblijvende, eenjarige, grijsgroene plant die in de zomer en herfst bloeit. Aanvankelijk weinig vertakt, groeit ze in de herfst vaak uit tot brede 'kussens'. De bladeren en schutbladen zijn lijnvormig met een stekelpunt. De bloeiwijze heeft drie tot vijf schermstralen, en de halvemaanvormige honingklieren eindigen in draadvormige hoorntjes. De zaden hebben een wrattig oppervlak. Kleine wolfsmelk groeit op kalkhoudende klei, krijt en löss, zowel in graan- als hakvruchtakkers.

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Soortenrijke akkers (b*)

Hoogte plant

Minimaal:
7cm
Maximaal
25cm

Licht

Min:
lichte schaduw
Max:
licht

Voedsel

Min:
matig voedselrijk
Max:
matig voedselrijk

Bloeiperiode

Vanaf:
juni
Tot:
oktober

Vocht

Min:
vochtig
Max:
vochtig

Bloemkleur

geel
groen

Bestuiving

vliegen, zweefvliegen e.a.
Areaal:

Kleine wolfsmelk is een soort van Midden, Zuid- en West-Europa. Ze komt in Duitsland, Engeland en Wallonië voor in streken met kalkhoudende bodems. Voor Vlaanderen krijgen we een gelijkaardig beeld: kleine wolfsmelk scoort het best in de Polders, de Leemstreek en de Maasvallei.

Verspreiding in Vlaanderen:

In Vlaanderen is kleine wolfsmelk een zeldzame soort geworden. Het aantal uurhokken is in de karteerperiode na 1971 met bijna 40 % verminderd. Nieuwe groeiplaatsen buiten de akkers hebben het verdwijnen van de plant als akkeronkruid maar gedeeltelijk kunnen compenseren.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart

Kleine wolfsmelk is een zeer laag blijvende, eenjarige, grijsgroene zomer- en herfstbloeier. Aanvankelijk zijn de plantjes weinig of niet vertakt, maar in de herfst groeien ze vaak tot brede 'kussens' uit. De bladeren en schutbladen zijn gaafvormig en lijnvormig, naar de voet breder; naar de top lopen ze In een fijne stekelpunt uit. De bloeiwijze heeft drie tot vijf schermstralen. De halvemaanvormige honingklieren lopen in draadvormige 'hoorntjes' uit. De zaden hebben een wrattig oppervlak.

Kleine wolfsmelk komt voor in het Middellandse-Zeegebied en in West- en Midden-Europa, noordwaarts tot in het Oostzeegebied. In Nederland is zij het meest te vinden in de buurt van de grote rivieren vooral in de Liemers, de Betuwe en Zuidelijk Utrecht -, in Zeeland en Zuid-Limburg, waar zij plaatselijk nog vrij veel voorkomt. Voorts wordt dit plantje sporadisch op de kleigronden in Groningen, Friesland, Noord- en Zuid-Holland aangetroffen. Kleine wolfsmelk is een akkerplant van kalkhoudende klei, krijt en lôss. Zij groeit zowel in graan- als in hakvruchtakkers en bereikt het hoogtepunt van haar ontwikkeling vaak op het stoppelveld. Dankzij haar nederige, kussenvormige groeiwijze en taaie stengels overleeft zij de oogst zonder veel schade, waarna zij van het plotseling royaal toetredende licht profiteert.

In dit opzicht komt zij overeen met Groot spiegelklokje (Legousia speculum-veneris), Kleine leeuwenbek (Chaenorrhinum minus) en de Stoppelleeuwenbekken (Kickxia spp.), waarmee zij dikwijls samengroeit. Af en toe is Kleine wolfsmelk te vinden in perken, op open plekken in bermen en dijken en langs spoorwegen. Voor de gangbare herbiciden is zij weinig gevoelig. In de voorzomer zijn soms eenstengelige, niet bloeiende dwergplantjes te vinden, die door de roestzwam Uromyces tuberculatus zijn geïnfecteerd. Anders dan de op Cipreswolfsmelk voorkomende roest wisselt deze parasiet niet van waardplant.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3) 

Kiemperiode:
vanaf Voorjaar
Gebruik:
geen nuttig gebruik
Bladseizoen:
overwinterend groen
Worteldiepte:
50cm
Levensvorm:
therofyt
Geslachtsverdeling:
eenslachtig, eenhuizig
Vruchttype:
kluisvrucht
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
mieren
water
zelf
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
tussen half-schaduwplanten en half-lichtplanten
Ellenberg vocht:
indicator van droge tot matig vochtige standplaatsen
Ellenberg pH:
tussen zwakke base-indicator en base- en kalkindicator,meest op basische bodem
Ellenberg voedselrijkdom:
stikstofarme bodem / matig stikstofrijke bodem
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
afreatofyt

Kleine wolfsmelk gedíjt zowel in graanvelden als in hakvruchtakkers. In stoppelvelden kan de plant profiteren van de sterke lichttoename. De soort is sterk gebonden aan kalkhoudende bodems en is gevoelig voor te sterke bemesting. Tijdens de voorbije decennia heeft ze het dan ook moeilijk gehad. Kleine wolfsmelk wordt als pionier ook op allerlei open plaatsen buiten akkers gevonden, zoals randen van paden en bermen van waterlopen, ontgrondingen en jonge aanplantingen.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Sieber codes:
AK2
AK3
Rode lijst:
kwetsbaar
Zeldzaamheid KFK-klasse:
60-131 kwartierhokken
Invasieve exoot:
Nee
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Luc Allemeersch
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken