Veelkleurig vergeet-mij-nietje

Veelkleurig vergeet-mij-nietje is een lage, eenjarige, in de tweede helft van de lente bloeiende plant met een tamelijk slanke maar wat starre habitus. Goed ontwikkelde exemplaren zijn vaak halverwege gevorkt, met twee ongelijke, schuin omhoogstaande schichten en daartussen een bloem op het splitsingspunt. Tenslotte nemen de schichten hoogstens tweederde van de hoogte in. In de regel dragen ze geen bladeren. De bloemkroon is hoogstens drie millimeter in middellijn en heeft een schotelvormige zoom. Bij het opengaan is zij lichtgeel, daarna wordt zij - soms via een roze tussenstadium - lichtblauw. Daardoor komen in een schicht meestal enkele gele knoppen, één of twee gele bloemen en vlak daaronder één of twee blauwe bloemen voor. In het blauwe stadium heeft de bloem een kroonbuis die duidelijk buiten de kelk uitsteekt. De stelen van de vruchtkelken in het midden van een schicht staan schuin af, onder een hoek van 45-60°. Ze zijn recht en korter dan de kelk. De as van de schicht is dikwijls iets boogvormig gekromd, maar niet heen en weer gebogen. De vruchtkelk is langwerpig-buisvormig en ongeveer tweemaal zo lang als breed. Hij is ongeveer tot de helft gespleten, met vrijwel rechtopstaande, soms samenneigende of juist uiteenwijkende slippen. 

Veelkleurig vergeet-mij-nietje heeft een vrij beperkt areaal, dat West- en Midden-Europa, het Atlasgebied en de Azoren omvat. In Nederland is het gelijkmatiger over het land verdeeld dan Ruw en Stijf vergeet-mij-nietje. In veel gebieden is het vrij algemeen, maar op de armste zandgronden en op zware klei ontbreekt het. In het grootste deel van Zuid-Limburg en Zeeland komt het slechts sporadisch voor. Doordat het buiten de korte bloeitijd moeilijk op te merken is, wordt het bij inventarisaties vaak gemist. 

Veelkleurig vergeet-mij-nietje is zowel van droge als van tamelijk natte standplaatsen bekend; in dit opzicht lijkt het op Zandraket (Arabidopsis thaliana). Gewoonlijk staat het op zonnige plekken op matig voedselarme tot matig voedselrijke, meestal carbonaatarme en zwak zure zand-, leem- of veengrond. Meer dan Ruw en Stijf vergeet-mij-nietje is het een berm- en graslandplant geworden, al staat het gewoonlijk in een niet geheel gesloten grasmat. Vooral bermtaluds van kanalen vormen vaak een geschikte standplaats. Opener groeiplaatsen zijn bijvoorbeeld te vinden in zandgroeven, op begraafplaatsen en langs spoorwegen. In graanakkers is Veelkleurig vergeet-mij-nietje - evenals zoveel voormalige akkerplanten - zelden meer te vinden; het verdraagt lang niet zoveel bemesting als Akkervergeet-mij-nietje. Vochtige standplaatsen van Veelkleurig vergeet-mij-nietje zijn te vinden in Noord-Drentse beekdalgraslanden, in hooiland en langs sloten in sommige veengebieden, en in valleien in tamelijk kalkarme duinen (zoals bij Callantsoog). Soms is sprake van lichte verdroging en veraarding van veenachtige grond, maar ook op plekken waar het waterpeil constant vrij dicht onder het oppervlak blijft, kan de plant groeien. Dikwijls staat Veelkleurig vergeet-mij-nietje dan in uitgelezen, bloemrijke begroeiingen met Brede orchis (Dactylorhiza majalis), Grote ratelaar (Rhinanthus angustifolius), Ruw walstro (Galium uliginosum), Bevertjes (Briza media) en Kruipend zenegroen (Ajuga reptans). 

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)