Zwarte mosterd
Brassica nigra
Infofiche
Hoogte plant
Minimaal:
60cm
Maximaal
120cm
Licht
Min:
lichte schaduw
Max:
licht
Voedsel
Min:
zeer voedselrijk
Max:
zeer voedselrijk
Bloeiperiode
Vanaf:
juni
Tot:
september
Vocht
Min:
vochtig
Max:
vochtig
Bloemkleur
geel
Bestuiving
vliegen, zweefvliegen e.a.
Verspreiding (Atlas Flora 2006)
Het areaal van zwarte mosterd omvat het grootste gedeelte van Europa: de soort ontbreekt er alleen in het zuidoosten en het noorden, dat wil zeggen van Schotland tot het grootste gedeelte van Scandinavië en Noord-Rusland, al zijn er verspreide groeiplaatsen bekend tot in Noord-Zweden. Min of meer aansluitend bij het Europese areaal is zwarte mosterd ook bekend van Noord-Afrika en Zuidwest-Azië. De plant is in grote delen van de wereld ingeburgerd, onder meer in Noorden Zuid-Amerika, Midden- en Zuid-Afrika, Australië en op een aantal eilanden in de Stille Zuidzee. In Wallonië is zwarte mosterd zeldzaam.
Verspreiding in Vlaanderen:
Globaal is zwarte mosterd in Vlaanderen vrij algemeen, maar de regionale verschillen zijn groot. De soort was en is het meest algemeen in West-Vlaanderen, onder meer in de Duinen en in de vallei van de IJzer. Ook van langs de Maas is ze al sinds lang bekend. Merkwaardig is dat van de groeiplaatsen uit de periode 1939-1971 in de omgeving van Diest geen recente bevestigingen gekend zijn. Of elders in Vlaanderen (bv. in de ruime omgeving van Antwerpen) werkelijk sprake is van een uitbreiding, is niet geheel duidelijk. Veel van de verspreide stippen op de kaart kunnen slaan op betrekkelijk kortstondige ruderale situaties, waardoor het totaalbeeld voor de periode vanaf 1972, zeker gezien de grotere inventarisatie-inspanning, enigszins overschat kan zijn. Zwarte mosterd maakt deel uit van een groep hoog opschietende, meestal in 'banale' milieus groeiende gele kruisbloemigen, waaraan door nogal wat floristen weinig aandacht wordt besteed. Wellicht wordt de plant soms over het hoofd gezien of verward met andere soorten (onder meer met de zeldzamere grijze mosterd).
Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart
Nederlandse oecologische flora
De Zwarte mosterd is een hoge, sterk vertakte, eenjarige zomerbloeier. Voor een plant, die binnen één groeiseizoen haar levenscyclus voltooit, bereikt de Zwarte mosterd respectabele afmetingen: uit een onaanzienlijk zaad groeit in enkele maanden een struikachtig gewas. Zijn groeikracht is door een gelijkenis in het Nieuwe Testament spreekwoordelijk geworden. De bovenste bladeren zijn niet stengelomvattend, zoals bij Koolzaad en Raapzaad. De kelkbladen gaan tijdens de bloei recht afstaan, terwijl hun randen inrollen. Van andere Brassica- en van Sinapissoorten is de Zwarte mosterd direct te onderscheiden door zijn korte, tegen de stengel gedrukte hauwen. Ook de steel en de snavel van de hauwen zijn korter dan bij verwante soorten.
Vermoedelijk is de Zwarte mosterd uit Zuidoost-Europa afkomstig. Hij komt nu in het grootste deel van Europa, in Klein-Azië en in het Nijldal voor. Deze uitbreiding houdt stellig verband met de cultuur van deze soort als mosterdplant. Toch is de plant ook voor een deel langs natuurlijke weg verspreid en wel als rivierbegeleider. Tegenwoordig wordt de Zwarte mosterd soms gezaaid als bodembedekker rondom pas geplante laanbomen: de dichte, bossige planten beschermen de grond tegen uitdroging, bevorderen een goede bodemstructuur en verhinderen de ontwikkeling van 'onkruid' (vooral gras) dat met de boompjes concurreert.
Een natuurlijke standplaats heeft de Zwarte mosterd gevonden in ruigten op aanspoelselgordels langs de rivieren, waar hij samen met soorten als Zeepkruid (Saponaria officinalis), Gele honingklaver (Melilotus altissima) en Groot warkruid (Cuscuta europaea) vrij algemeen voorkomt. Buiten de rivierdalen is de Zwarte mosterd tamelijk zeldzaam op ruderale, min of meer vochtige plaatsen.
Een adventiefplant die veel op de Zwarte mosterd lijkt, is Pluimraket of Grijze mosterd (Hirschfeldia incana). Deze onderscheidt zich door rechtopstaande kelkbladen en door de hauwen, waarvan de snavel een-derde tot de helft van de totale lengte beslaat en een of twee zaden bevat. Mogelijk is de Pluimraket hier en daar in bermen ingeburgerd. Zwarte mosterd, manshoog op een industrieterrein bij Amsterdam.
© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1987 (deel 2).
Beschrijving
Kiemperiode:
vanaf Voorjaar
Gebruik:
drachtplant voor bijen
geneeskrachtige planten
kruiden, specerijen en aromatische gewassen
Bladseizoen:
zomergroen
therofyt
tweeslachtig
doosvrucht
Vruchtkleur:
onopvallend
windstrooier
archeofyt
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Milieu
0.00
0.00
lichtplanten
indicator van vochtige tot natte standplaatsen, maar ook bestand tegen overstromingen
tussen zwakke base-indicator en base- en kalkindicator,meest op basische bodem
stikstofrijke bodems
smalle amplitude
afreatofyt
Habitat
Zwarte mosterd is een plant van zeer stikstofrijke, natte tot vochtige ruigten. Als pionier vestigt de plant zich dikwijls op lichtrijke of enigszins door struwelen beschaduwde plekken langs de oevers of op de aanpalende bermen van kanalen, rivieren en vijvers met wisselende waterstand. Daarnaast wordt zwarte mosterd ook aangetroffen op puin (bv. op landbouwwegen verhard met afbraakmateriaal), in ruderale duinen, op spoorwegterreinen en in ruige graslanden.
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Status en bescherming
niet bedreigd
228-353 kwartierhokken
Exoot
Nee
Relaties
- is een waardplant voor:
- is een indicator van een goede toestand voor:
Gebruikte begrippen en soorten
Samenwerking en referenties
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Ivan Hoste
Referenties
-
Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw
Cursussen en boeken
-
Bomenwijzer
Ga op zoek naar één of meerdere bomen die voldoen aan jouw criteria.
-
-
Test jezelf
Wat weet jij over natuur, natuurbeheer en -beleid? Een overzicht van onze populairste testen.
