Bouwen aan groenexpertise

Ruwe berk

Betula pendula

Habitat:

Ruwe berk is een pionierboomsoort van matig vochtige maar vooral droge tot zelfs zeer droge standplaatsen. Ze groeit op zowat alle lichtere minerale gronden, of ze nu zandig zijn of lemig, eerder zuur dan wel kalkrijk. Bovendien vindt men ze ook op stenig materiaal, op kunstmatige gronden (slib, vliegas, steenkoolpuin enz.), en op muren. Op drogere, lichtere, braakliggende gronden zet ze vaak in massale aantallen de verbossingsfase in. Ze bereikt geen hoge ouderdom: zelden wordt de soort meer dan 80 tot 100 jaar oud. Als een soort van lichtrijke plekken, moet ze bij verdere successie plaats ruimen voor soorten als Zomereik en Beuk. Op drogere heiden kan ze massaal opslaan, net zoals op kapvlakten in bossen op droge tot matig vochtige bodems. Ruwe berk wordt vaak als sierboom aangeplant in tuinen, parken en plantsoenen of bij lokale bebossing, maar slechts in zeer geringe mate in productiebossen.

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Eiken-Beukenbossen op zure bodems (9120)

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Oude Eiken-Berkenbossen op zeer voedselarm zand (9190)

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Veldbies-Beukenbossen (9110)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Voedselarm broekbos (91E0_vo)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Matig voedselrijk broekbos (91E0_vm)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Eiken-Beukenbossen op zure bodems (9120)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Oude Eiken-Berkenbossen op zeer voedselarm zand (9190)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Veldbies-Beukenbossen (9110)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Oud structuurrijk Grove dennenbos (rbbppm)

Bosbehandeling:
  • snelle groei is vereiste voor kwaliteit want risico op rot op latere leeftijd
  • in dichte natuurlijke verjonging is eerste zuivering gewenst vóór de gemiddelde hoogte van de hoogste bomen groter is dan 3 m. Zo krijg je vlugger al een differentiatie in diameters
  • 1e dunning vóór de gemiddelde hoogte van de dominante dus hooste bomen meer is dan 10 m, dit is meestal  rond de 12 - 15 jaar.
  • diepe kroon behouden door regelmatig stevig te dunnen
  • doel is om op 60 jarige leeftijden voldoende dikke (vanaf 45 cm diameter bij borsthoogte) stammen te kunnen oogsten
Houtkwaliteit:
  • Matig hard, wit hout
  • niet duurzaam,
  • diffuusporige hout
  • Afrolfineer (cfr. IKEA), parket en keukengerei
Subsidies bij bebossing:
Ja, deze boom mag je gebruiken bij een bebossing of herbebossing waarvoor je subsidies aanvraagt bij Natuur en Bos.
Verdraagt snoei:
  • verdraagt bescheiden snoei (tot 20% van de bladmassa), maar regenereert slecht bij zwaardere snoei
Interessante cultivars:
  • 'Crispa': middelgrote boom (8 - 10 m) met diep ingesneden blad
  • 'Fastigiata': zuilvormige habitus; bochtige takken en twijgen - 'Laciniata': 10 - 15 m hoog; diep ingesneden blad, iets fijner dan 'Crispa'
  • 'Obelisk': zuilvormige habitus; lijkt op 'Fastigiata', maar minder bochtige takken en minder strak zuilvormig
  • 'Tristis': treurvorm met doorgaande kop
  • 'Youngii': 'prieelberk', treurberk zonder doorgaande kop; bovenveredeld, waardoor parasolvormige boom ontstaat
Gebruik:
geneeskrachtige planten
hout en kurk leverende gewassen
Hinderlijke eigenschappen:
  • berkenstuifmeel (pollen) kan allergie opwekken, aangezien berkenstuifmeel tientallen tot zelfs honderden km kan reizen, heeft het weghalen van bomen in de nabije omgeving doorgaans weinig effect
Beschikbaarheid markt:
algemeen

Geregeld worden exemplaren gevonden die qua kenmerken intermediair zijn tussen ruwe en zachte berk. Ze worden gewoonlijk beschouwd als hybride vormen (Betula x aurata Borkh.). Een enkele keer zou het kunnen gaan om de var. carpatica van zachte berk (zie FABRI & SCHUMACHER 1986).

Onderscheidende determinatiekenmerken:

Blad: 3 tot 6 cm lang, eivormig, aan de voet wigvormig, aan de top lang toegespitst. Dofgroen van kleur en kaal. De bladrand is grof dubbelgezaagd, de bladsteel is vrij lang (2 tot 3 cm) en dun.

Bloeiwijze: Bloei in april-mei. Mannelijke katjes ongesteeld, op het uiteinde van de twijgen, geel, 3 cm lang. Vrouwelijke katjes zitten op een vertakte steel en zijn rechtopstaand, groen.

Vrucht: De vruchtkatjes zijn 2 tot 3 cm lang en hangend aan een 1 cm lang steeltje, eerst groen van kleur, daarna bruin. Bij rijpheid valt het katje uiteen in de schutblaadjes en de gevleugelde nootjes. Elk nootje heeft twee zijdelingse vruchtvleugels die 2 tot 3 maal zo breed zijn als het nootje zelf. De schutbladen hebben teruggekromde afgeronde zijslippen.

Twijgen en knoppen: De twijgen hebben een paarsbruine kleur, zijn onbehaard en met wratjes bezet, hangend. Het merg is driehoekig. De knoppen zijn paarsbruin, slank eivormig en onbehaard.

Schors: Wit met grote, zwarte ruiten, horizontaal afbladderend, aan de voet zwart met diepe scheuren.

Geslachtsverdeling:
eenslachtig, eenhuizig
Boomtype:
loofboom
Bladeren:
blad-/naaldverliezend
Groeisnelheid:
snel
Levensduur:
kort
Boomgrootte:

15 - 20 m, in het wild soms hoger

Bewortelingstype:
vlakwortelend

wortelt oppervlakkig

Kroonvorm:
ovaal

onregelmatig ovaal tot langwerpig; variabele losse open kroon

Kroonbreedte:
gemiddeld 9 meter
Kroondichtheid:
half open kroon
Areaal:

Ruwe berk komt over vrijwel geheel Europa voor, met uitzondering van een deel van het Middellandse-Zeegebied en de meest noordelijke gebieden. Verder komt de soort ook voor in de Kaukasus en West-Siberië. Ze is in heel België uiterst algemeen.

Areaalkaart
Verspreidingskaart van Ruwe berk, Flora-atlas 2006 (Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Van Landuyt Wet al. Nationale Plantentuin, INBO, Flo.Wer)
Verspreiding in Vlaanderen:

In Vlaanderen is Ruwe berk vooral op de lichtere gronden en in het stedelijke en verstedelijkte gebied uiterst algemeen. Het zwaartepunt van de verspreiding ligt evenwel op de zand- en zandleembodems. In de Polders en in de Duinen komt de soort minder verspreid voor. Tijdens de laatste karteerperiode werd deze boomsoort opvallend meer waargenomen. Dat is niet alleen het gevolg van een betere inventarisatie. Vooral in steden en verstedelijkte gebieden is de soort aan een opmars bezig op allerlei braakliggende terreinen en industriegronden. Aangezien ze veel wordt aangeplant, kan ze vanuit die nieuwe standplaatsen ook gemakkelijk verwilderen.

Bodemtype:
Klei
Leem
Zand
Zwaar
Licht

bodemvaag, maar met een voorkeur voor open, losse bodems

Bodemvocht:
Nat
Vochtig
Droog

vraagt weinig vocht

Zuurtegraad:

kan zich wel handhaven op kalkhoudende bodems

Voedsel:
Min
voedselarm
Max
matig voedselrijk
Gevoeligheid voor spatzout tegen stam:
gevoelig

geen literatuurgegevens beschikbaar voor deze parameter, dit is een benadering

Gevoeligheid voor verdichting:
gevoelig

verdraagt geen verharding; ophogingen, bodemverdichting en wisselende waterstanden hebben een slechte invloed op de gezondheid van deze berk

Gevoeligheid voor zout in wortelzone:
gevoelig
Gevoeligheid voor windworp:
geen verhoogd risico
Gevoeligheid voor takbreuk:
geen verhoogd risico
Gevoeligheid voor zeewind:
gevoelig

Gevoelig voor voorjaarsvorst:
nee
Ellenberg licht:
half-lichtplanten
Ellenberg vocht:
indifferent
Ellenberg pH:
indifferent
Ellenberg voedselrijkdom:
indifferent
Ellenberg wisselende waterstand:
nee
Ellenberg saliniteit:
geen zout verdragend
Ellenberg overstroming:
Deze soort kan niet tegen overstromingen.
Sierwaarde omwille van bladvorm:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de bladvorm.
Sierwaarde omwille van schors:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de schors.

Witte stam, die iets afbladdert; oudere stammen worden ruw aan de basis met diepe scheuren en kleuren donker tot bijna zwartgroen

Periode van uitlopen van het blad:
Bladkleur in de zomer:
Groen
Bladkleur in de lente:
Groen
Bladkleur in de herfst:
Bruin
Geel
Bloemkleur:
Bloemkleur (mannelijk):
geel
groen
Bloemkleur (vrouwelijk):
geel
groen
Sierwaarde omwille van bloei:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de bloei.
Bloembeschrijving:
  • mannelijke hangende katjes 3 - 8 cm
  • vrouwelijke opstaande katjes +/- 1 cm
Kiemtijd:
vanaf April tot Mei
Geurend:
nee
Draagt vruchten:
ja

hangende vruchtkatjes 2 - 4 cm

Sierwaarde omwille van vrucht:
nee
Vruchten zijn eetbaar voor mens:
nee
Vruchten zijn giftig voor mens:
nee
Bestuiving:
windbestuiving
Vruchttype:
eenzadige dopvrucht of noot
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
dieren
wind
Dominante verjonging:
Nee, deze soort kan niet dominant verjongen.
Zaadbank:
geen informatie beschikbaar.
Bladvertering:
snel
Vruchten zijn eetbaar voor dier:
Neen, deze boom heeft geen voor dieren eetbare vruchten.
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Rode lijst:
niet bedreigd
Invasieve exoot:
Nee

Deze pagina werd mogelijk gemaakt door de financiële steun van het LIFE-programma van de EU(opent nieuw venster) in het kader van het LIFE BNIP-project(opent nieuw venster).

Cursussen bij Inverde

Boeken