Bouwen aan groenexpertise

Natuurtype: Berken-Elzenbos met Geoorde wilg en Veenmos

Het Berken-Elzenbos met Geoorde wilg en Veenmos kan ook beschouwd worden als een voedselarm Elzenbroekbos. Zachte berk en Zwarte els zijn de voornaamste boomsoorten. In de struiklaag vinden we Zwarte els terug onder de vorm van hakhout. Opvallend is het veelvuldig voorkomen van verschillende wilgensoorten (vooral Geoorde en Grauwe wilg). De kruidlaag is duidelijk soortenrijker dan de andere Berken-Elzenbossen. Men vindt er soorten als Moerasstruisgras, Melkeppe, Zompzegge, Snavelzegge, Sterzegge, Gewone wederik, Pitrus, Pijpenstrootje, Moerasviooltje, Waternavel en Koningsvaren. Ook hier komen in de moslaag heel wat Veenmossoorten voor.

Dit type lijkt sterk op het Elzenbroekbos met Melkeppe en Wateraardbei (bostype C2). Het grote verschil zit in de dominantere aanwezigheid van Pijpenstrootje in het Berken-Elzenbos, terwijl deze soort in het Elzenbroekbos slechts sporadisch aanwezig is. Wilde gagel is helemaal afwezig in het Elzenbroekbos.
Verspreiding:

Senso strictu is het Berken-Elzenbos met Geoorde wilg en Veenmos een erg zeldzaam bostype, fragmentarisch nog aanwezig in de Kempen en het Hageland (De Keersmaeker, 1997). Indien ruimer geïnterpreteerd komen veel moerassige gebieden in de Kempen in aanmerking. Potentieel beslaat het enkele duizenden ha; actueel enkele tientallen tot honderden ha (al naargelang de interpretatie; Vanderkerkhove, 1998). Met 3 opnamen in het vegetatiemeetnet van de bosinventarisatie (Bos & Groen, 2001) heeft dit type een aandeel van 0,3 % van het actuele Vlaamse bosareaal of een oppervlakte van ca. 400 ha. Men vindt het o.a. op de Galgenberg in Hasselt, in het Goorken in Arendonk, de Tikkebroeken in Kasterlee, het Zoerselbos en de Vallei van de Zwarte Beek.

Bodem:

Het Berken-Elzenbos met Geoorde wilg en Veenmos komt vooral voor op natte tot zeer natte (lemig) zandbodems met een duidelijke humus en/of B horizont of zonder profielontwikkeling.

Ellenbergwaarden:

Dit bostype wordt gekenmerkt door lichtverdragende planten van vochtige tot natte, tussen stikstofarme en matig stikstofrijke, matig zure bodems.

Natuurbeheer (onderhoudsbeheer) uitgebreid:

Vooral ontwatering en eutrofiëring vormen de grootste bedreiging voor dit bostype. Bescherming van de waterhuishouding en waterkwaliteit zijn dan ook de belangrijkste externe beheersmaatregelen. Gezien de hoge natuurwaarde, de beperkte economische waarde en de ontoegankelijkheid wegens de zeer natte bodem, is zowat overal een reservaatsstatuut aangewezen. Niets doen is de meest aangewezen interne beheermaatregel. Indien er zeldzame soorten voorkomen die een ijl en lichtrijk bosbeeld vereisen kan eventueel gekozen worden voor een beperkt kapbeheer (hakhout). Gezien de zeer hoge kwetsbaarheid van de vegetatie dient de kapping zeer omzichtig te gebeuren. Zware exploitatiemachines zijn hierbij uiteraard niet aan de orde.

Grondwaterafhankelijk:
Niet van toepassing
Ontwikkelingsduur:

Het Berken-Elzenbos met Geoorde wilg en Veenmos kan men in bossen van alle leeftijden terug vinden, maar toch vooral in jonge bossen van minder dan 150 jaar oud.

Natuurwaarde:

Het Berken-Elzenbos met Geoorde wilg en Veenmos is zeldzaam en heeft een hoge natuurwaarde. Het maakt deel uit van het prioritaire habitattype 91E0 in het Natura 2000-netwerk en er zijn Speciale Beschermingszones voor aangewezen (Decleer, 2007).

Recreatieve waarde:

De zeer natte standplaats (en de zeer lage productiviteit) maakt dit bostype ongeschikt voor recreatie.