Waternavel is een Europese soort met hoofdareaal in West- en Centraal-Europa (Zuid-Spanje tot Zuid-Scandinavië, en van Ierland tot Polen). Er zijn voorposten in het Middellandse-Zeegebied, Oost-Europa, IJsland en de Azoren.
België heeft een centrale positie in het areaal. In Vlaanderen is de plant zowat overal buiten de Leemstreek en de Polders te vinden. De soort is zeldzamer in Wallonië, waar ze vooral in de Ardennen voorkomt. Waternavel vertoont in haar verspreiding een lichte achteruitgang. Niettemin heeft de soort op verschillende plaatsen grotere populaties dan vroeger. Mogelijk is ze verdwenen uit sterk verzuurde en geïsoleerde infiltratiegebieden.
Waternavel is een soort die, onder gunstige omstandigheden, met behulp van lange uitlopers dichte zomen kan vormen langs de oevers van vennen en andere plassen. Waternavel groeit ook in allerlei venige, matig voedselrijke en zwak zure (laagvenen s.l., natte hooilanden enz.) tot basische habitats (bv. vochtige duinpannen). De plaats waar de plant wortelt, staat in de winter meestal onder water en valt in de zomer droog. De plant speelt een rol in het verlandingsproces en komt voor op zowel minerale bodem zonder organische bovenlaag, als decimeters dik geworden veenlagen. In vennen is de soort bijna altijd aanwezig, maar ze gedijt het beste bij een oppervlaktewater-pH boven 5, met ten minste een geringe zuurbuffering. Ze treedt op de voorgrond, dikwijls samen met moerasstruisgras, wanneer een beperkte nutriëntenaanrijking heeft plaatsgevonden. Meer oorspronkelijke vensoorten, zoals moerashertshooi, veelstengelige waterbies en moerasweegbree worden dan verdrongen. Een fijnzandige minerale laag, onder de eventuele organische, lijkt in vennen de voorkeur te genieten. In voedselrijke omstandigheden handhaaft de soort zich tussen grotere helofyten door overal tussen te groeien, ook in de pollen van bv. pitrus. Door haar schildvormige, horizontale bladeren heeft de soort geen probleem om voldoende licht op te vangen.
Ga op zoek naar één of meerdere bomen die voldoen aan jouw criteria.
Wat weet jij over natuur, natuurbeheer en -beleid? Een overzicht van onze populairste testen.