Bouwen aan groenexpertise

Natuurstreefbeeld: Wilgenstruweel op venige en zure grond (rbbso)

Dit type omvat struwelen, gedomineerd door wilgen en/of Sporkehout, voorkomend op voedselarme en vochtige tot natte bodem waarbij de kruidlaag soms zeer ijl of lange tijd onder water staat behoren tot het rbbso. Kenmerkend voor dit struweeltype is de aanwezigheid van veenmossen, Zompzegge, Wilde gagel en Sterzegge en als begeleidende soorten Pijpenstrootje , Grote wederik, Waternavel, Brede Stekelvaren, Smalle stekelvaren, Hennegras en Moerasstruisgras.

Het type situeert zich vaak op de grens van voedselarme broekbossen en moerassen en treedt daar veelal mantelvormend op. Verder kan het ook aangetroffen worden als een vroeg successiestadium in de verbossing van natte schraalgraslanden, natte heide of zuur laagveen (4010, 6230_hmo, 7110, 7140_oli, 7140_meso).

Deze oligo- tot mesotrofe wilgenstruwelen ontstaan uit kleine zeggegemeenschappen (rbbms) en moerasheiden (BWK: ce, t). De oligotrofe variant zal uiteindelijk evolueren naar een berkenbroekbos (91E0_vo). De meer voedselrijke, mesotrofe variant evolueert naar mesotroof elzenbroekbos (91E0_vm).

heeft als indicator van een goede toestand

Geoorde wilg

heeft als indicator van een goede toestand

Grauwe wilg

heeft als indicator van een goede toestand

Moerasstruisgras

heeft als indicator van een goede toestand

Veenmos

heeft als indicator van een goede toestand

Pijpenstrootje

heeft als indicator van een goede toestand

Zompzegge

heeft als indicator van een goede toestand

Sterzegge

heeft als indicator van een goede toestand

Grote wederik

heeft als indicator van een goede toestand

Gewone waternavel

heeft als indicator van een goede toestand

Hennegras

heeft als indicator van een goede toestand

Moerasbasterdwederik

heeft als indicator van een goede toestand

Snavelzegge

heeft als indicator van een goede toestand

Koningsvaren

heeft als indicator van een goede toestand

Moerasviooltje

heeft als indicator van een goede toestand

Tormentil

Code:
rbbso
Kenmerken:

De structuur van dit koepelvormige struweel wordt in de eerste plaats bepaald door de struiken van geoorde wilg die een tot enkele meters hoog worden. Naast geoorde wilg, de enige kensoort, kunnen andere boomsoorten zoals grauwe wilg, zachte berk of sporkehout een belangrijk deel uitmaken van het struweel. De ondergroei bevat voornamelijk soorten uit voedselarme moerasvegetaties, die vaak met verminderde vitaliteit (zonder te bloeien) standhouden in de schaduw van de boom– en struiklaag. Er zijn weinig of geen differentiërende soorten in de kruidlaag (Vriens et al., 2011). Veenmossen kunnen aanwezig zijn
Er wordt gestreefd naar de aanwezigheid van de 4 fasen, zijnde

  • Fase 1 = Open plek
  • Fase 2 = Pionierstadia van natuurlijke verjonging met struiksoorten
  • Fase 3 = Ontwikkelingsstadium (gemiddelde hoogte ≤ 2 meter)
  • Fase 4 = Climax/degeneratiestadium (gemiddelde hoogte > 2 m)

Verder dient dit struweel te grenzen aan habitatwaardige bossen (al dan niet via een zoom) en/of aan habitat of rbb van half-natuurlijke graslanden en ruigtes.

Factoren:

Verbossing door bomen groter dan 6m, wordt beperkt tot maximaal 30% overscherming. Op zeer natte standplaatsen gaat de evolutie naar climax-bos zeer traag, als het meer verdroogde struwelen zijn zal bosvorming veel sneller plaatshebben.


Net zoals zijn climaxvegetatie (oligotrofe elzen- en berkenbroekbossen) is dit struweel gevoelig aan verdroging. Bij verdroging door ongeschikte afwatering gaan de kwaliteitsindicerende soorten achteruit. grote Brandnetel (Urtica dioica) en kleefkruid (Galium aparine) breiden uit. Meestal leidt verdroging tot verzuring en aanrijking, als gevolg van mineralisatie van veen. Bij verdroging gaan ook veenmossen (sphagnum) achteruit en neemt vooral Pijpestrootje (Molinia caerulea) toe ). Als indicator is daarom de aanwezigheid van freatofyten en veenmossen als indicatie gebruikt.


Onder de meer algemene term verruiging werden verschillende criteria samengenomen omdat de opdeling in verruiging (planten die stikstof aanrijking indiceren), ruderalisering (planten die fosfor aanrijking indiceren) en vergrassing (planten die een combinatie van verzuring en stikstof aanrijking indiceren vaak ten gevolge van atmosferische deposities) niet altijd even duidelijk is. De bedekking van volgende planten wordt beoordeeld: braam sp. (Rubus sp.), rietgras (Phalaris arundinacea), liesgras (Glyceria maxima), brede stekelvaren (Dryopteris dilatata), witbol (Holcus lanatus/mollis), gewone vlier (Sambucus nigra), grote brandnetel (Urtica dioica), kleefkruid (Galium aparine), waterpeper (Polygonum hydropiper), pitrus (Juncus effusus) en ijle zegge (Carex remota).

De verstoring door invasieve exoten : hierbij is de indicator opgedeeld in exoten in boom- en struiklaag, en deze in de kruidlaag. Voor de kruidlaag mag de bedekking hoogstens sporadisch zijn, terwijl voor boom- en struiklaag deze minder streng is (hoogstens occasioneel). Dit valt te verklaren omdat uitheemse boom- en struiksoorten veel beter te beheren zijn dan kruidlaagsoorten. Verder zijn uitheemse bomen soms de enige dikke of holle bomen in de vegetatie en zou het verwijderen ervan kunnen lijden tot het verdwijnen van holtebewonende dieren of organismen die aan oude of dikke bomen gebonden zijn.

Prioritair habitattype:
Nee
Grondwaterafhankelijk:
Ja
Referenties
  • De Bie E (2018). Beoordelingskader voor Regionaal Belangrijke Biotopen (RBB) – Achtergrondrapport Methodiek - Struweelbiotopen. Rapporten van het INBO (88).Brussel. DOI: doi.org/10.21436/inbor.15651603