Bouwen aan groenexpertise

Natuurstreefbeeld: Doornstruweel (rbbsp)

Doornstruwelen zijn zomergroen, 1 tot 10 meter hoog en worden gedomineerd door doornstruiken, zoals Sleedoorn, Eenstijlige meidoorn, rozen, en/of bramen. Van nature komen doornstruwelen voor als mantels van verschillende bossen. Ook binnen deze bossen komen ze voor als tijdelijk stadium bij regeneratie na windval of kappen. In deze gevallen worden ze bij het bostype ingedeeld en niet als aparte eenheid gezien.
Als bramen domineren en de bedekking van andere doornstruiken is minder dan 30% dan behoort dit niet tot het dit regionaal belangrijk biotoop (rbbsp). Zijn er echter meer dan 5 soorten doornstruiken of rozen aanwezig, of staan er zeldzame rozen zoals Kraagroos of Viltroos in, dan spreekt men van een goed ontwikkeld rbb-doornstruweel (rbbsp).

Doornstruwelen vormen onder natuurlijke omstandigheden vaak de overgang tussen grazige weiden en matig voedselrijke bossen. Tegenwoordig zijn de meeste doornstruwelen gerelateerd aan begrazing of bosrandbeheer. Het zijn meestal lint- of puntvormige elementen zijn. Dikwijls zijn ze aangeplant als een of andere vorm van natuur- of landschapsbeheer.

Beheer:

Een struweel is stand houden wil zeggen dat je de successie naar bos verhindert. Door extensieve begrazing worden deze struwelen in stand gehouden. De minder goed beschermde houtige soorten worden beperkt zodat de stekelinge struweelsoorten een competitief voordeel hebben. Het gaat om
tijdelijke vegetaties die naast begrazing ook door cyclisch kappen in stand worden gehouden.
Af en toe zal kapbeheer nodig zijn om grotere bomen te verwijderen. Zonder begrazing kan je het struweel in standhouden door cyclisch kappen.

heeft als indicator van een goede toestand

Eenstijlige meidoorn

heeft als indicator van een goede toestand

Tweestijlige meidoorn

heeft als indicator van een goede toestand

Hondsroos

heeft als indicator van een goede toestand

Heggenroos

heeft als indicator van een goede toestand

Viltroos

heeft als indicator van een goede toestand

Bosroos

heeft als indicator van een goede toestand

Egelantier

Code:
rbbsp
Kenmerken:

Doornstruwelen zijn zomergroene struwelen, die in hoogte variëren van nauwelijks 1 tot 10 meter. Ze worden gedomineerd door houtige doornige soorten. Deze struwelen trekken een heleboel insecten aan door de vaak rijke bloei van de struiken en dus door het hoge aanbod aan nectar. Op zijn beurt trekken deze insecten aan, en ook later op het seizoen vanwege de bessen, belangrijke hoeveelheden vogels en kleine roofdieren. Dichte struwelen vormen ook de ideale nestplaats voor zangvogels.
Er wordt gestreefd naar de aanwezigheid van de 4 fasen, zijnde

  • Fase 1 = Open plek
  • Fase 2 = Pionierstadia van natuurlijke verjonging met struiksoorten
  • Fase 3 = Ontwikkelingsstadium (gemiddelde hoogte ≤ 2 meter)
  • Fase 4 = Climax/degeneratiestadium (gemiddelde hoogte > 2 m)

Verder dient dit struweel te grenzen aan habitatwaardige bossen (al dan niet via een zoom) en/of aan habitat of rbb van half-natuurlijke graslanden en ruigtes.

 

Factoren:

Verbossing door bomen groter dan 6m, moet beperkt worden tot maximaal 30% overscherming. Door het zeer tijdelijke karakter van dit type struweel is extensieve begrazing of cyclisch kappen aangewezen om volledige dichtgroeiing en bosvorming tegen te gaan.

Van nature komen deze struwelen voor op een matig voedselrijke tot zeer voedselrijke bodem. Toch kan een hoge bedekking (hoger dan 30%) van volgende soorten duiden op verruigingsproblemen: Brede stekelvaren, Gladde witbol, Gestreepte witbol, Grote brandnetel, Kleefkruid, Waterpeper, Pitrus en IJle zegge.

De verstoring door invasieve exoten: voor de kruidlaag mag de bedekking hoogstens sporadisch zijn, terwijl voor boom- en struiklaag deze minder streng is (hoogstens occasioneel). Dit valt te verklaren omdat uitheemse boom- en struiksoorten veel beter te beheren zijn dan kruidlaagsoorten. Verder zijn uitheemse bomen soms de enige dikke of holle bomen in de vegetatie en zou het verwijderen ervan kunnen leiden tot het verdwijnen van holtebewonende dieren of organismen die aan oude of dikke bomen gebonden zijn.

Waar in het landschap:

Deze struwelen staan zeer vaak in contact met nitrofiele zomen en ruigten. Deze kunnen in cultuurmilieu vervangen worden door soortenarme matig voedselrijke tot voedselrijke graslanden (6120, 6210, 6230_hk, 6510, rbbkam, rbbvos). Door successie kunnen de vegetaties van dit type overgaan in voedselrijke eiken- en beukenbossen (9110, 9130, 9160).
Van nature komen doornstruwelen voor als mantels van verschillende bossen en aanplanten op voedselrijke bodem en binnen deze bossen als tijdelijk stadium bij regeneratie na windval of kappen (Haveman et al. 1999b). In deze gevallen worden ze bij het bostype ingedeeld en niet als aparte eenheid gezien.

Prioritair habitattype:
Nee
Grondwaterafhankelijk:
Ja
Referenties
  • De Bie E (2018). Beoordelingskader voor Regionaal Belangrijke Biotopen (RBB) – Achtergrondrapport Methodiek - Struweelbiotopen. Rapporten van het INBO (88).Brussel. DOI: doi.org/10.21436/inbor.15651603