Schijfkamille

Schijfkamille is een lage tot zeer lage, dofgroene, eenjarige, vanaf het voorjaar kiemende zomer- en herfstbloeier met een gedrongen bouw, taaie stengels en een sterke kamillegeur. De bladslippen zijn vlak, relatief kort en tot ongeveer een millimeter breed; de brede blad-as valt op door zijn lichte kleur. Schijfkamille is een kamille 'zonder gedaante of heerlijkheid' : straalbloemen ontbreken en de buisbloemen zijn groenachtig geel. Ze zijn - althans in meerderheid viertandig, een uitzondering onder de Composieten. De kroonbuis wordt vrijwel geheel omhuld door een opgeblazen 'buitenkroon'. De vrij kort gesteelde bloemhoofdjes zijn eivormig, met een min of meer kegelvormige, zich verlengende, holle bloemhoofdjesbodem. Zelfbestuiving lijkt regel. De nootjes zijn zwak geribd en min of meer afgerond. De pappus is aanwezig in de vorm van een gegolfd richeltje dat het nootje bekroont. De twee olieklieren op het nootje hebben de vorm van lange strepen.

Schijfkamille was oorspronkelijk beperkt tot het noorden van het Pacifische gebied: zij is afkomstig uit kuststreken van Noordoost-Azië en/of noordwestelijk Noord-Amerika. In de 19de eeuw werd zij in Europese botanische tuinen ingevoerd, van waaruit zij begon te verwilderen. Ook is zij met hout en andere materialen verspreid. Via spoorwegen en havens bezette zij in snel tempo steeds nieuwe steunpunten, van waaruit zij het achterland koloniseerde. De eerste Europese melding dateert uit 1840 en komt uit Zweden. Tegenwoordig komt Schijfkamille in een groot deel van de gematigde en de koelere zone van het noordelijk halfrond voor, voorts in Australië en zuidelijk Zuid-Amerika. In Nederland verscheen zij omstreeks de laatste eeuwwisseling binnen een paar jaar op diverse plaatsen in het midden, westen en zuiden. In nog geen halve eeuw verspreidde zij zich over het hele land, en nu is zij een van de algemeenste tredplanten.

Schijfkamille is een plant van open, voedselrijke, verdichte grond, die op allerlei grondsoorten kan groeien, mits de bodemdeeltjes door betreding of berijding op elkaar geperst zijn. Ook stagnerend water kan aan deze bodemverdichting bijdragen. Haar optreden als tredplant wordt begunstigd doordat de vruchtwand bij bevochtiging iets verslijmt, zodat de nootjes gemakkelijk aan hoeven, schoeisel, banden, enz. blijven kleven en zo verspreid worden. Ook kunnen de planten door dieren (bijvoorbeeld paarden) worden gegeten, waarbij een deel van de nootjes onverteerd het darmkanaal passeert. De krachtige, iets verhoutende maar buigzame, zeer taaie stengelbasis maakt dat de plant ongedeerd weer opveert na overreden of onder de voet gelopen te zijn. Voor verdroging is de plant weinig gevoelig; ook kan zij verscheidene nachtvorsten doorstaan. Op wegen, trottoirs, parkeer- en laadplaatsen staat Schijfkamille in de voegen tussen de bestrating. Talrijker en weliger groeit zij in de middenstrook van half-verharde of onverharde weggetjes en tractorsporen en in door ontspoorde voertuigen kapotgereden bermstroken. In weilanden staat zij vooral aan de ingang en bij drinkplaatsen, waar de grasmat stukgetrapt is. Als akkerplant komt zij voornamelijk op zware, van nature al dichte grond voor. Planten waarmee zij vaak samen voorkomt, zijn Gewoon varkensgras (Polygonum aviculare), Gewoon herderstasje (Capsella bursa-pastoris), Straatgras (Poa annua); op klei tevens Grove varkenskers (Coronopus squamatus), op lichtere grond sinds kort ook Straatliefdegras (Eragrostis pilosa). Deze eenjarigen vormen de zomerse buitenzoom langs de blijvend aanwezige zone van overblijvende tredplanten zoals Grote weegbree (Plantago major subsp. major) en Engels raaigras (Lolium perenne), die op iets minder be(t)reden delen van de weg zijn aangewezen.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1991 (deel 4)