Kleverige ogentroost

Kleverige ogentroost is een lage, soms middelhoge, gelig groene, geheel met klierharen bezette, eenjarige voorzomer- en zomerbloeier. De langwerpige, gezaagde bladeren staan kruisgewijs (vrijwel) tegenover elkaar, evenals de schutbladen, die in vorm en grootte met de overige bladeren overeenkomen. De vrij grote bloemen staan in trossen. Ze hebben een klokvormige, vierspletige kelk en een tweelippige, van binnen helder citroengele, van buiten door beharing doffere bloemkroon. De gewelfde bovenlip is aanzienlijk korter dan de onderlip, die uit drie even grote, spatelvormige slippen bestaat. Evenals de bovenlip vertoont ook de onderlip een welving; de bloem is echter niet gemaskerd. De sigaarvormige, spitse doosvrucht steekt juist buiten de kelk uit. De zaden zijn maar weinig groter dan die van Bremrapen, maar juist groot genoeg om op eigen kracht te kiemen. 

Kleverige ogentroost komt voor in het Middellandse-Zeegebied en West-Europa, noordwaarts tot Zuid- en Oost-Engeland. In Nederland verscheen hij voor het eerst in 1933 en wel op drie ver uiteen gelegen plaatsen. Zijn komst wordt deels aan invoering met graszaad toegeschreven, maar spontane areaalvergroting speelt ook zeker een rol: het fijne zaad wordt gemakkelijk door de wind verspreid. In elk geval treedt Kleverige ogentroost de laatste halve eeuw gaandeweg frequenter op, zij het in sterk wisselende aantallen, wat aan de onbestendigheid van zijn biotoop is toe te schrijven. De voornaamste steunpunten van zijn voorkomen waren achtereenvolgens de Wieringermeerpolder, de omgeving van Amsterdam, en de zandplaten in Grevelingen en Veerse Meer. Elders is de plant op enige verspreide vindplaatsen aangetroffen. 

Kleverige ogentroost is een halfparasiet van pioniervegetaties met een ijle grasmat op kalkhoudende, vochtige, zandige, humusarme grond. Door de geringe voedselreserve in het zaad slaagt de kieming alleen als het kiemworteltje spoedig contact met een gastheerwortel kan maken en zich niet eerst door een strooiselpakket heen moet werken; vandaar de binding van de plant aan spaarzaam begroeid terrein. Veelal staat Kleverige ogentroost in terreinen met een zoute voorgeschiedenis, waar door toedoen van de mens snelle verzoeting is opgetreden. Zo verschijnt hij op drooggevallen zandplaten in voormalige zeearmen, op zandige terreinen in jonge droogmakerijen en op opgespoten zandvlakten. Begeleiders zijn onder meer Fioringras (Agrostis stolonifera), Rood zwenkgras (Festuca rubra) en Veldbeemdgras (Poa pratensis) - die op zulke terreinen ook wel worden ingezaaid - en verder ijl groeiend Riet (Phragmites australis), Duizendguldenkruiden (Centaurium spp.), Getande weegbree (Plantago major subsp. pleiosperma), Viltige basterdwederik (Epilobium parviflorum), Klein streepzaad (Crepis capillaris) en Zulte (Aster tripolium), in latere ontwikkelingsstadia soms Rietorchis (Dactylorhiza majalis subsp. praetermissa) of andere Orchideeën. Naarmate de vegetatie zich sluit, verdwijnt Kleverige ogentroost weer. 

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)