Lievevrouwebedstro

Lievevrouwebedstro is een lage, overblijvende, meestal groen overwinterende, in grote groepen groeiende plant, die in de tweede helft van de lente bloeit. Bij verwelking verspreidt het een sterke cumarinegeur, evenals Honingklaver (Melilotus), Gewoon reukgras (Anthoxanthum) en Veenreukgras (Hierochloë). Terwijl de stengel glad is, is het blad van onder aan de rand en op de middennerf voorzien van stekelhaartjes, die naar de bladtop wijzen. De bladeren zijn groter dan bij de meeste andere inheemse Walstro's en staan onder aan de stengel in kransen van zes, hogerop in kransen van acht. De bloeiwijze is meer breed dan hoog, bijna schermvormig. Ook onderscheidt Lievevrouwebedstro zich binnen het geslacht Galium door de trechtervormige kroon, die maar tot de helft gespleten is en daardoor een tamelijk lange buis heeft (hierom werd Lievevrouwebedstro vroeger tot een ander geslacht, Asperula, gerekend). De dopvruchten zijn met haakvormige haren bezet en worden als klit door zoogdieren verspreid.

Lievevrouwebedstro komt voor in Europa van Midden-Scandinavië tot Noord-Spanje en de Balkan, oostwaarts tot de Oeral, voorts op een paar verspreide plaatsen in het Atlasgebied en Zuidwest-Azië. In Nederland is het oorspronkelijk inheems in Zuid-Limburg - voornamelijk in het krijtgebied - en vermoedelijk op een paar plaatsen daarbuiten in het uiterste oosten van het land. Deze laatste sluiten aan bij het verspreidingsbied in Duitsland, waar de plant al vlak over de grens veel meer voorkomt dan bij ons, bijvoorbeeld Bentheim. Verspreid door ons land is Lievevrouwebedstro op allerlei plaatsen aangeplant en verwilderd. Op sommige van deze vindplaatsen houdt het al meer dan een eeuw stand, bijvoorbeeld in een Beukenbos bij Haarlem. Behalve als sierplant en bodembedekker dient het voor het aromatiseren van meiwijn.

Lievevrouwebedstro is een uitgesproken schaduwplant van vochthoudende bosgrond met goede strooiselvertering. Van nature hoort het thuis in het Parelgras-Beukenbos op gerijpte, kalkrijke, matig vochtige bodem. Doordat Lievevrouwebedstro zeer oppervlakkig in de strooisellaag wortelt, ontkomt het aan de voedselconcurrentie met de wortels van de Beuk (Fagus sylvatica), die al op geringe diepte alle reserves aan zich trekken. De carbonaatrijke ondergrond zorgt voor een voldoende snelle humusomzetting om ophoping van ruwe humus te voorkomen. Doordat de Beukenbossen op de Zuid-Limburgse krijthellingen grotendeels in middenbos met overheersende Zomereik (Quercus robur) zijn omgezet, vinden we Lievevrouwebedstro nu overwegend in dit soort bos. In omringende landen laat het zich echter als een echte beukenbegeleider kennen. Planten waarmee het vaak samen groeit, zijn Bosbingelkruid (Mercurialis perennis), Eenbloemig parelgras (Melica uniflora) en Heelkruid (Sanicula europaea).

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)