Bouwen aan groenexpertise
Vroege ereprijs

Vroege ereprijs

Veronica praecox

Vroege ereprijs is een lage tot zeer lage, eenjarige, min of meer rechtopstaande lentebloeier, vaak weinig of niet vertakt, waarbij de bloeiwijzen ongeveer de helft van de plant in beslag nemen. De bladeren en onderste schutbladen zijn eirond, soms zwak drielobbig met een diep gekartelde rand, terwijl de hogere schutbladen klein en gaafrandig zijn. De bloemkroon is tamelijk licht blauw, en de doosvrucht is omgekeerd eivormig en meer hoog dan breed.

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Soortenrijke akkers (b*)

Hoogte plant

Minimaal:
2cm
Maximaal
25cm

Licht

Min:
licht
Max:
volle zon

Voedsel

Min:
matig voedselrijk
Max:
matig voedselrijk

Bloeiperiode

Vanaf:
april
Tot:
juni

Vocht

Min:
droog
Max:
droog

Bloemkleur

blauw

Bestuiving

insektenbestuiving
Areaal:

Het areaal van vroege ereprijs is beperkt tot delen van West-, Midden-, Oost- en Zuid-Europa. Het areaal strekt zich uit van Spanje over Frankrijk, Zuid-België, Duitsland en oostwaarts tot Roemenië en Bulgarije. De soort ontbreekt in het zuiden van de Balkan. Lokaal komt ze ook voor in Noord-Afrika, Klein-Azië, de Krim en de Kaukasus. Vlaanderen ligt marginaal ten opzichte van het hoofdareaal van de soort. In België werd vroege ereprijs voor 1939 in 21 uurhokken waargenomen, vooral in het Brabants en Lotharings district. Tussen 1939 en 1971 was ze enkel nog bekend van één plaats in het Lotharings district. In 1974 werd ze nog gevonden op het Waalse deel van de Sint-Pietersberg (CLABECQ 1974), maar ze is er ondertussen verdwenen.

Verspreiding in Vlaanderen:

In Vlaanderen is vroege ereprijs als akkeronkruid volledig verdwenen. De historische groeiplaatsen lagen vooral in de Leemstreek tussen Brussel en Leuven. Daar werd de soort tamelijk frequent gevonden in akkers. Daarnaast is de soort ook eenmaal in de Voerstreek en eenmaal in de Kempen aangetroffen. Haast al die waarnemingen dateren van de negentiende eeuw. Sinds 1905 werd de soort in Vlaanderen niet meer aangetroffen, tot in 2001 een tiental exemplaren op een spoorwegterrein in Adinkerke ontdekt werden. De zeer sterke achteruitgang van de soort vond reeds plaats in het begin van de twintigste eeuw, vermoedelijk omwille van de meer doorgedreven zaadzuivering en de intensievere bemesting en onkruidbestrijding in de landbouw.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart

Vroege ereprijs is een lage tot zeer lage, eenjarige, min of meer rechtopstaande, vaak weinig of niet vertakte lentebloeier. Ongeveer de helft van de hoogte van de plant wordt door de bloeiwijze(n) ingenomen. Bladeren en onderste schutbladen zijn eirond, soms zwak drielobbig, met een diep gekartelde rand; de hogere schutbladen zijn klein en gaafrandig. De bloemkroon is tamelijk licht blauw. De doosvrucht is omgekeerd eivormig en meer hoog dan breed. 

Vroege ereprijs heeft een verbrokkeld areaal in Midden- en Zuid-Europa, de Kaukasus en het Atlasgebied. In Nederland is hij alleen aangetroffen in het IJsseldal nabij Deventer en in de omgeving van Maastricht. Nadat enige tientallen jarenlang geen vondsten meer waren gemeld, werd hij vanaf 1974 weer op een tweetal plekken bij Deventer gevonden; ook is hij toen aangetroffen op het Belgische deel van de Sint-Pietersberg. Inmiddels lijkt hij weer te zijn verdwenen. Oudere vondsten betreffen hoofdzakelijk graanakkers op kalkrijke, zandig-kleiige grond; vermoedelijk kwam Vroege ereprijs samen met Spiegelklokjes (Legousia spp.) en Tengere veldmuur (Minuartia hybrida) voor. Aan de Gelderse IJssel is de plant meer recent aangetroffen op braakland met Kleine wolfsmelk (Euphorbia exigua) en op open plekken in de grasmat van een rivierduintje en de steile bovenrand van een dijktalud met Kandelaartje (Saxifraga tridactylites), Lathyruswikke (Vicia lathyroides), Heelbeen (Holosteum umbellatum), Veldereprijs en Handjesereprijs. De planten van open terreinen zijn dwergjes in vergelijking met de exemplaren in graanakkers, die een paar decimeterhoog konden worden.  

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3) 

Kiemperiode:
vanaf Herfst tot Voorjaar
Gebruik:
geen nuttig gebruik
Bladseizoen:
overwinterend groen
Worteldiepte:
10cm
Levensvorm:
therofyt
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Vruchttype:
doosvrucht
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
regenwater
dieren (inwendig)
mieren
regenballist
windstrooier
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
lichtplanten
Ellenberg vocht:
indicator van zeer droge tot droge standplaatsen
Ellenberg pH:
tussen zwakke base-indicator en base- en kalkindicator,meest op basische bodem
Ellenberg voedselrijkdom:
zeer stikstofarme bodems
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
afreatofyt

Vroege ereprijs is een eenjarige soort die vroeg in het voorjaar bloeit en die in ons land meestal al tegen eind april uitgebloeid is. Het is een warmteminnende soort van droge, matig voedselrijke bodems, meestal op verstoorde plaatsen. Ze heeft een uitgesproken voorkeur voor goed gedraineerde bodems. Ze kwam vroeger voor als onkruid op bouwland of in akkerranden, maar kan ook langs wegen en in open en droog grasland staan, bijvoorbeeld op steile hellingen. Het is een soort waarvan de aanwezigheid meestal wijst op kalkhoudende grond, maar die soms ook groeit op zure zandgrond.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Sieber codes:
AK1
AK2
Rode lijst:
met uitsterven bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
1-17 kwartierhokken
Invasieve exoot:
Nee
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Anne Ronse

Cursussen bij Inverde

Boeken