Zevenster

Zevenster is een zeer lage, niet of weinig behaarde, overblijvende voorzomerbloeier, die vlak onder de grond dunne, witte uitlopers vormt en daardoor altijd groepsgewijs groeit. Vrije uitlopers vertonen aan de top een knotsvormige verdikking, het begin van een nieuwe plant. Onmiskenbaar is Zevenster door haar toprozet, dat uit vijf of meer langwerpig-omgekeerd-eironde, vrijwel gaafrandige bladeren bestaat. Lager aan de stengel staan verspreid enkele veel kleinere bladeren. In het hart van de rozet ontspringen op draaddunne stelen één of twee bloemen. Die hebben het hoogst ongebruikelijke grondtal zeven, althans als gemiddelde, want zes- en achttallige bloemen komen ook veel voor. Kelk en kroon zijn diep gedeeld. De stervormig uitgespreide kroon is wit, al of niet met een zweem van roze. De bolvormige doosvrucht verschilt zowel van Lysimachia als van Anagallis doordat bij het openspringen de kleppen tot onderaan terugrollen.

Zevenster komt voor in de koudere delen van Europa, in Siberië en noordwestelijk Noord-Amerika. De zuidgrens van het gesloten areaal loopt door Nederland; verder zuidwaarts is zij tot plateaus en gebergten beperkt. Hier te lande komt zij vrij veel voor in Drenthe, met grensoverschrijdingen bij Ter Apel en Appelscha. In Overijssel en op de Veluwe is zij een zeldzaamheid, al worden van tijd tot tijd nieuwe vindplaatsen ontdekt. Op de Waddeneilanden komt Zevenster in hoofdzaak op Terschelling voor, sinds kort ook op Ameland; op Vlieland is zij maar eenmaal aangetroffen. Een tamelijk geïsoleerde vindplaats lag in het zuidoosten van Zuid-Limburg, maar daar is de Zevenster nu wellicht verdwenen. Zevenster is een bosplant, die oppervlakkig wortelt in ruwe humus op vochthoudende, zure, maar niet uitgesproken voedselarme zand- en leemgrond. Zij groeit in de regel in matige schaduw, onder Zomereik (Quercus robur), Berk (Betula spp.) of Grove den (Pinus sylvestris). Tegen de zomer kunnen daar Adelaarsvarens (Pteridium aquilinum), Brede stekelvarens (Dryopteris dilatata) of Bramen (Rubus fruticosus s.lat.) als beschaduwende factor bij komen, maar als die hun grootste bladontplooiing bereiken, begint Zevenster bovengronds al te vergelen. Zelden groeit de plant buiten de beschutting van het bos in heidevegetaties. Zij is nogal gevoelig voor uitdroging en beperkt zich tot gebieden waarvan het klimaat relatief koel en Wilde kamperfoelie (Lonicera periclymenum).

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)