Polzegge

Polzegge is een meestal middelhoge, grasgroene, later vergelende, in dichte pollen of horsten groeiende, vroegbloeiende zegge. De slanke stengel is scherp driekantig en ruw. Vaak dragen alle scheden een bladschijf; ze zijn glanzend paarsrood tot zwartbruin, rafelen netvormig en gaan tenslotte over in een zwarte vezelmassa die de voet van de halmen omhult. Bij verdroging rollen de randen van de bladschijf naar onder om. De bladeren reiken niet tot de top van de bloeistengels. De korte bloeiwijze bestaat uit een mannelijke topaar en meestal een of twee dicht bijeen staande, rechtopstaande vrouwelijke aren, waarvan de onderste kort gesteeld is. Alle aren zijn slechts een tot twee centimeter lang. Meestal zijn de schutbladen borstelvormig en niet meer dan een centimeter lang. De kafjes zijn zwartachtig. De vrouwelijke bloemen hebben twee stempels. De urntjes zijn aan beide kanten gewelfd, minder dan drie millimeter lang, bruinig-groen, niet of zwak generfd en zeer kort gesnaveld.

Polzegge komt voor in Noordoost- en Midden-Europa en Noord-Azië. Pas in 1973 werd zij voor het eerst in Nederland aangetroffen, en wel op twee plaatsen in Noord-Drenthe: voorposten op meer dan honderd kilometer bewesten haar gesloten areaal. Recente vestiging is niet aannemelijk. Veeleer is de late ontdekking van de plant, die slechts met enige tientallen pollen in ons land vertegenwoordigd is, de vrucht van grondig speurwerk in voordien minder intensief doorzocht terrein.

Evenals andere horstvormende zeggen groeit polzegge op plaatsen met wisselend waterpeil. 's Winters staat zij met de voet in het water, dat afkomstig is uit kleine rivieren of restanten daarvan. Ook vindt watertoevoer vanuit aangrenzende hogere zandgronden plaats. 's Zomers zakt het water enige decimeters onder het oppervlak. Kenmerkend voor de standplaats van polzegge is voorts de ligging in overgangszones tussen vochtig grasland en verlandingsvegetaties. In het dal van het veenriviertje de Hunze staat polzegge langs enige afgesneden rivierarmen. Zij vormt hier fraai uitgegroeide horsten aan de bovenrand van moerasvegetaties met onder meer liesgras (Glyceria maxima), holpijp (Equisetum fluviatile) en moeraswalstro (Galium palustre), en wordt begeleid door oeverruigteplanten zoals hennegras (Calamagrostis canescens), moerasspirea (Filipendula ulmaria) en echte valeriaan (Valeriana officinalis). De horsten staan merendeels juist buiten de afrastering van aangrenzend, hoger gelegen weiland; het vee kan de groeiplaats niet betreden maar wel afgrazen. Vanuit het grasland dringt onder meer gestreepte witbol (Holcus lanatus) de polzegge-zone binnen. In het stroomgebied van de Drentse Aa staan een paar pollen aan greppels in een beekdalhooiland met onder meer moeraszegge, dotterbloem (Caltha palustris), moerasspirea, grote ratelaar (Rhinanthus angustifolius), pinksterbloem (Cardamine pratensis) en gewoon reukgras (Anthoxanthum odoratum). Door het maaien krijgt polzegge hier geen kans tot horstvorming, evenmin als de in dezelfde omgeving groeiende paardehaarzegge.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1994 (deel 5)