Haagbeuk
Carpinus betulus
Habitat:
Haagbeuk groeit van nature op voedselrijke, lemige, zandige of licht kleiige, bij voorkeur humeuze bodems. De soort gedijt op zuur, neutraal tot kalkrijk substraat. Op wat warmere, beschutte standplaatsen kan ze als middelgrote boom weelderig groeien in de schaduw van boomsoorten zoals eik en beuk, maar onder zich sluitende beukenkronen kan ze zich maar heel beperkt handhaven. Qua vochtbehoefte mijdt ze extremen. Het meest florissant vindt men haagbeuk in gemengde loofbossen van het eiken-haagbeukenbos. In hoeverre dat door vegetatiekundigen naar haagbeuk genoemde bostype overal natuurlijk is, is echter zeer de vraag. Haagbeuk is zowat de laatste van de als inheems beschouwde boomsoorten die hier na de laatste ijstijd op eigen kracht is geraakt. Door het traditionele hakhout- en middelhoutbeheer werd de soort bevoordeeld, vooral ten koste van beuk. In de hakhoutlaag van vooral de wat meer warmteminnende hellingbossen werd haagbeuk een van de belangrijkere, zoniet de belangrijkste soort. Buiten het bos vindt men ze vaak langs holle wegen en in houtkanten.
Bos- en natuurbeheer
Bosbehandeling:
- perfecte boom voor de nevenetage
Houtkwaliteit:
- haagbeukenhout is dicht en zwaar en wordt gebruikt voor slijtvaste toepassingen (assen, slagerskapblokken, tandwielen, ..)
- niet duurzaam
- beperkte toepassingen voor meubelhout e..d door veel verlies bij het verzagen (grillige stamvorm)
Ja, deze boom mag je gebruiken bij een bebossing of herbebossing waarvoor je subsidies aanvraagt bij Natuur en Bos.
Park-, Tuin-, Groenbeheer
Verdraagt snoei:
- Heeft een opmerkelijk goede regeneratie van de kroon, kan dus probleemloos gebruikt worden als hakhout, vormboom of haag.
- Bij bomen die jaarlijks gesnoeid worden blijft het verdorde blad in de winter aan de boom hangen.
Interessante cultivars:
- Carpinus betulus 'Columnaris': traag groeiend, kleiner dan de soort; dichte compacte groeivorm
- Capinus betulus 'Fastigiata': steile takstand; als jonge boom smalle groeivorm, wordt later even breed als hoog
- Carpinus betulus 'Frans Fontaine': jonge Nederlandse selectie (1983) met smalle groeivorm; wordt later iets breder, maar behoudt (voorlopig) veel beter zijn smalle groeivorm dan 'Fastigiata'
Gebruik:
hout en kurk leverende gewassen
Hinderlijke eigenschappen:
- schors is gevoelig voor zonnebrand, dus niet plots opsnoeien
- snoeien buiten het groeiseizoen kan bloeden tot gevolg hebben
- grote haagbeuken laten zich moeilijk verplanten
Beschikbaarheid markt:
algemeen
Beschrijving
Onderscheidende determinatiekenmerken:
Blad: Verspreide bladstand, eivormig-elliptisch met iets hartvormige of afgeronde voet en toegespitste top. Dubbel gezaagde bladrand, 8 tot 10 cm lang. De zijnerven lopen evenwijdig tot aan de bladrand, het bladmoes staat enigszins bol tussen de bladnerven. De onderzijde is behaard op de hoofdnerven en in de oksels. Bladeren zijn kort gesteeld (1 cm).
Bloeiwijze: Bloei in april-mei, na of tijdens de bladuitloop, mannelijke katjes 3 tot 4 cm lang, uit zijknoppen van de éénjarige twijgen, geelgroen. De vrouwelijke katjes zijn kleiner en komen op het uiteinde van de nieuwe scheuten met driedelig schutblad. Vrucht Klein nootje met 7 tot 11 ribben en verbonden met een 2 tot 3 cm lang driedelig schutblad, waarvan de middelste slip veel langer is dan de zijdelingse, in trossen bij elkaar, rijp eind september.
Twijgen en knoppen: De twijgen zijn aanvankelijk behaard, later kaal, rood tot roodbruin, zigzag lopend. De knoppen zijn smal en toegespitst, lijkend op die van de Beuk, maar aanliggend en korter.
Schors: Dun, grijs met strepen en verticale lijsten, vaak zilverachtig glanzend.
Geslachtsverdeling:
eenslachtig, eenhuizig
Boomtype:
loofboom
Bladeren:
blad-/naaldverliezend
Groeisnelheid:
traag
Levensduur:
gemiddeld
Boomgrootte:
vormboom
15 - 20 m
Bewortelingstype:
vlakwortelend
- wortelt tamelijk oppervlakkig en heeft een weinig uitgebreid wortelgestel
Kroonvorm:
ovaal
- breed eirond, later rond
Kroonbreedte:
gemiddeld 8 meter
Kroondichtheid:
dichte kroon, donkere schaduw
Verspreiding
Areaal:
Haagbeuk komt voor over grote delen van gematigd en Zuid- Europa. De zuidwestgrens van het areaal valt samen met de Pyreneeën. De soort mijdt de kustgebieden van de Atlantische Oceaan en van de Middellandse Zee. In het westen reikt haar natuurlijke verspreiding tot Zuid-Engeland, in het noorden tot Zuid-Zweden. Het zwaartepunt van haar verspreiding ligt in Midden- en Zuidoost-Europa. Ten slotte reikt haar areaal ook tot Klein-Azië, de Kaukasus en Noord-Iran. In Wallonië is de soort overal algemeen tot uiterst algemeen.
Areaalkaart
Verspreidingskaart van Haagbeuk, Flora-atlas 2006 (Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Van Landuyt Wet al. Nationale Plantentuin, INBO, Flo.Wer)
Verspreiding in Vlaanderen:
In Vlaanderen is haagbeuk zeer algemeen. De soort vormt een vrijwel aaneengesloten areaal in de Leemstreek en in mindere mate in de Zandleemstreek. In de Kempen en de Vlaamse Zandstreek komt ze vooral op de wat lemiger bodems voor. In de Voerstreek is ze eveneens algemeen. In vergelijking met de vorige karteringsperiode is de soort vrij stabiel gebleven. De verspreiding van haagbeuk in Vlaanderen is in grote mate beïnvloed door de mens. Zowel binnen als buiten het bos (hagen) werd en wordt ze aangeplant.
Standplaats
Bodemtype:
weinig eisend, maar voorkeur voor lemige bodems
Bodemvocht:
Voedsel:
Min
voedselarm
Max
matig voedselrijk
Gevoeligheid voor spatzout tegen stam:
gevoelig
Gevoeligheid voor verdichting:
gevoelig
verdraagt geen verharding
Gevoeligheid voor zout in wortelzone:
gevoelig
Gevoeligheid voor windworp:
geen verhoogd risico
Gevoeligheid voor takbreuk:
geen verhoogd risico
Gevoeligheid voor zeewind:
gevoelig
Gevoelig voor voorjaarsvorst:
nee
tussen schaduwplanten en half-schaduwplanten
indifferent
indifferent
indifferent
Ellenberg wisselende waterstand:
nee
geen zout verdragend
Ellenberg overstroming:
Deze soort kan niet tegen overstromingen.
Esthetiek
Sierwaarde omwille van bladvorm:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de bladvorm.
Sierwaarde omwille van schors:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de schors.
gladde 'gespierde' stam; oude haagbeuken hebben een eigenaardig netwerk van grillige, grijze verticale strepen op de stam en takken
Periode van uitlopen van het blad:
Bladkleur in de zomer:
Groen
Bladkleur in de lente:
Groen
Bladkleur in de herfst:
Bruin
Geel
Bloemkleur:
groen
Bloemkleur (mannelijk):
groen
Bloemkleur (vrouwelijk):
groen
Sierwaarde omwille van bloei:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de bloei.
Bloembeschrijving:
bloeit onopvallend - mannelijke katjes +/- 4,5 cm; uit de zijknoppen van 1 jaar oude twijgen - vrouwelijke katjes +/- 3 cm; aan uiteinde nieuwe scheuten
Kiemtijd:
vanaf Voorjaar
Geurend:
nee
Draagt vruchten:
ja
eivormig, geribd nootje op een driedelig schutblad, in losse trossen
Sierwaarde omwille van vrucht:
nee
Vruchten zijn eetbaar voor mens:
nee
Vruchten zijn giftig voor mens:
nee
Bestuiving:
windbestuiving
Vruchttype:
eenzadige dopvrucht of noot
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
dieren (morsen)
wind
Ecologie
Dominante verjonging:
Nee, deze soort kan niet dominant verjongen.
Zaadbank:
behoudt kiemkracht op korte termijn (zaden overleven langer dan één jaar, maar gewoonlijk minder lang dan 5 jaar).
snel
Vruchten zijn eetbaar voor dier:
Ja, deze boom heeft voor dieren eetbare vruchten.
zaden worden gegeten door o.a. Appelvink en Boomklever.
Ecologische informatie:
het blad staat bekend als uitstekende bodemverbeteraar
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Rode lijst:
niet bedreigd
Invasieve exoot:
Nee
Relaties
- wordt begraasd door:
- is een waardplant voor:
- is een kenmerkende soort voor:
- is een indicator van een goede toestand voor:
- Natura 2000: Eiken-Beukenbossen met Wilde hyacint en Parelgras-Beukenbossen (9130)
- Natura 2000: Eiken-Beukenbossen op zure bodems (9120)
- Natura 2000: Essen-Eikenbossen zonder Wilde hyacint (9160)
- Natura 2000: Hardhoutooibossen (91F0)
- Natura 2000: Kalkrijke beukenbossen (9150)
- Natura 2000: Veldbies-Beukenbossen (9110)
- Natuurstreefbeeld: Eiken-Beukenbossen met Wilde hyacint en Parelgras-Beukenbossen (9130)
- Natuurstreefbeeld: Eiken-Beukenbossen op zure bodems (9120)
- Natuurstreefbeeld: Kalkrijke beukenbossen (9150)
- Natuurstreefbeeld: Essen-Eikenbossen zonder Wilde hyacint (9160)
- Natuurstreefbeeld: Hardhoutooibossen (91F0)
- Natuurstreefbeeld: Veldbies-Beukenbossen (9110)
- Natuurstreefbeeld: Oud structuurrijk Grove dennenbos (rbbppm)
Samenwerking en subsidies
Deze pagina werd mogelijk gemaakt door de financiële steun van het LIFE-programma van de EU(opent nieuw venster) in het kader van het LIFE BNIP-project(opent nieuw venster).
Cursussen en boeken
-
Bomenwijzer
Ga op zoek naar één of meerdere bomen die voldoen aan jouw criteria.
-
-
Test jezelf
Wat weet jij over natuur, natuurbeheer en -beleid? Een overzicht van onze populairste testen.
