Dicht havikskruid

Dicht havikskruid (vroeger Gewoon havikskruid genoemd, hoewel het bij ons veel minder gewoon is dan Stijf havikskruid) is een middelhoge, donkergroene plant, die omstreeks het begin van de zomer bloeit. Het heeft doorgaans een aantal rozetbladeren en meestal niet meer dan zes stengelbladeren. Deze zijn niet blauwachtig van tint, ongevlekt en van boven gewoonlijk vrij sterk behaard: punten van verschil met Bochtig havikskruid. Ze zijn eirond tot langwerpig, met zwak tot grof getande rand, naar de voet dikwijls vrij diep ingesneden. De bladvoet is wigvormig in de steel versmald, met op de overgang van de bladvoet naar de steel vaak nog een paar zijslipjes, die als het ware de tanding van de bladrand omlaag voortzetten. De hoofdjes staan in een betrekkelijk dichte en korte tuil.

Dicht havikskruid komt voor in een groot deel van Europa en in aangrenzend Azië. In Nederland is het tamelijk zeldzaam in de pleistocene streken (ook in de hogere delen van Zuid-Limburg). Voorts is het op enige plaatsen in de Hollandse duinstreek en het Hollands-Utrechtse polderland aangetroffen.

Dicht havikskruid is een plant van licht tot matig beschaduwde, veelal grazige plaatsen op meestal matig voedselarme, kalkarme en min of meer zure, gewoonlijk vrij droge zand- en leemgrond. In Zuid-Limburgse hellingbossen staat het in de hoger gelegen zones met een löss- of grindbodem, niet op het krijt dat lager op de helling dikwijls aan de oppervlakte treedt. Evenals diverse verwanten is het een plant van bosranden, bospaden, houtwallen en met bomen beplante, schrale bermen. Vroeger was het vrij veel in hakhout aan te treffen; het staken van een regelmatige kapcyclus heeft de plant stellig doen achteruitgaan. Soms groeit het in schraal grasland of grazige heide, maar dan toch voornamelijk in de buurt van aangrenzend bos. Vaker is het te vinden op voormalige heidegrond die met bosopslag is dichtgegroeid. In vergelijking met andere Havikskruiden staat het dikwijls op humeuzere bodem. Maar het is ook - althans vroeger - op stenige plekken aangetroffen, onder meer op stadsmuren. Een enkele maal staat het op vrij vochtige plaatsen, zoals hooiland op veen. Planten waarmee het samen voorkomt, zijn bijvoorbeeld Hengel (Melampyrum pratense), Liggend walstro (Galium saxatile), Pilzegge (Carex pilulifera), Valse salie (Teucrium scorodonia) en Echte guldenroede. In Zuid-Limburg is het ook in gezelschap van Schaduwkruiskruid aan te treffen.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1991 (deel 4)