Valse salie

Valse salie is een middelhoge, eigenaardig geurende zomerbloeier met ondergrondse, vrij dikke uitlopers. De bladeren zijn langwerpig met een afgeknotte tot zwak hartvormige voet en een ‘bobbelig’ oppervlak. De bloemen staan afzonderlijk in de oksels van kleine, gaafrandige schutbladen, en zijn in paren verenigd tot lange, naar één kant gekeerde trossen aan het eind van de hoofdstengel en zijtakken. De kelk bestaat uit een ongedeelde bovenlip en een viertandige onderlip met omhoog gekromde ondertanden, en de kelkbuis vertoont aan de voet een kleine uitzakking. De bloemkroon is groenachtig roomwit, waartegen de paarsrode meeldraden afsteken. Valse salie is een typische winterstaander, waarvan de dode bloeistengels vaak zelfs meer dan een jaar blijven staan. 

Valse salie is een typisch westelijk element in de Europese flora, met een gesloten verspreidingsgebied van Portugal en Italië tot Schotland en Noordwest-Duitsland, en sporadisch tot in Polen en Zuid-Scandinavië. In andere regio’s, zoals het Atlasgebied en op eilanden in de Middellandse Zee, komen andere ondersoorten van T. scorodonia voor. In Nederland is valse salie vrij algemeen op de zandgronden in het zuiden en plaatselijk in het midden van het land. Noordelijker komt zij minder voor. In de duinstreek is de plant plaatselijk vrij algemeen, terwijl buiten de zandgebieden de plant een enkele keer wordt aangevoerd met steenslag en dergelijke. 

Valse salie geldt in Nederland als een kalkmijdende plant, hoewel het juister zou zijn om haar als carbonaatmijdend te betitelen. Er zijn echter vormen die aangepast zijn aan carbonaatrijke grond, zoals die op de Britse eilanden en mogelijk ook elders in Europa voorkomen; deze zijn uiterlijk niet te onderscheiden van de planten op carbonaatarme bodem. In Nederland is valse salie een betrouwbare indicator van kalkarme of ontkalkte bodems, vaak voorkomend in lichte schaduw en minder vitaal op open plekken of in zware schaduw. Gewoonlijk groeit zij op droge, zandige plaatsen, maar ook wel op leem, grind of steenachtig substraat. 

In Nederland komt Valse salie vooral voor in de zoom van loofbossen en groeit vaak op voedselarme, zure grond, zoals aan de rand van hakhoutbosjes op de overgang van rivier- en beekdalen naar pleistocene zandgronden. In bossen waar de Zomereik (Quercus robur) overheerst, staat zij soms in de eigenlijke bosvegetatie, terwijl in Beukenbossen (Fagus sylvatica) Valse salie beperkt is tot plekken met een opening in het kronendak. Ze komt ook voor in naaldhoutaanplantingen en wordt vaak aangetroffen in struwelen van Brem, steppeachtige grasvegetaties, zandgroeven, zandige dijken en mijnsteenbergen. Veel voorkomende begeleiders zijn Adelaarsvaren (Pteridium aquilinum) en Gladde witbol (Holcus mollis). 

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)