Bouwen aan groenexpertise
Wortelloos kroos plant Wortelloos kroos plant

Wortelloos kroos

Wolffia arrhiza

Wortelloos kroos is de kleinste in Europa voorkomende vaatplant. De soort plant zich vegetatief voort. De plantjes zijn 0,5-1,5 mm groot en lijken bolvormige schijfjes. Een schijfje is een bladachtige stengel zonder bladeren noch worteltjes. Het plantje is in Vlaanderen zeldzaam en komt voor in ondiep, zoet, voedselrijk, stilstaand water. 

Hoogte plant

Maximaal
1cm

Licht

Min:
lichte schaduw
Max:
licht

Voedsel

Min:
zeer voedselrijk
Max:
zeer voedselrijk

Vocht

Min:
aquatisch
Max:
aquatisch

Bloemkleur

bloemdek ontbreekt

Bestuiving

geen bloemvorming in Vlaanderen
Areaal:

Het verspreidingsgebied van wortelloos kroos is vrij merkwaardig. Het bestaat uit vier grote, maar ver uit elkaar gelegen deelarealen: Europa, de zuidelijke helft van Afrika, Zuid- en Zuidoost- Azië en Zuidoost-Australië. In Europa komt wortelloos kroos vooral voor in Midden- en Oost-Europa en in de zuidelijke helft van West-Europa. De soort ontbreekt of is zeldzaam in Noord-, Zuid- en Zuidoost-Europa. In België komt wortelloos kroos bijna uitsluitend in Vlaanderen voor. In Wallonië is het een uitermate zeldzame soort (SAINTENOY-SIMON 1999).

Verspreiding in Vlaanderen:

In Vlaanderen is wortelloos kroos een zeer zeldzame en vrij sterk achteruitgaande soort. De groeiplaatsen liggen her en der in Vlaanderen verspreid, vooral in de riviervalleien. Ten opzichte van de eerste kartering manifesteren zich enkele ‘vaste’ kernen in de kustpolders en in de Scheldevallei. Daarbuiten is de soort uiterst zeldzaam.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart

Wortelloos kroos, de kleinste Europese vaatplant, bestaat uit bijna bolronde, lichtgroene, ongenerfde thalli van ongeveer een millimeter middellijn, zonder wortels. De onderkant is sterker gewelfd en bleker van tint dan de bovenkant. Bloemen zijn in Europa tot dusver niet waargenomen, behalve in het uiterste zuidoosten, in het grensgebied met Azië. De plantjes zijn gevoelig voor bevriezing; overwintering vindt plaats door thalli die naar de bodem zinken.

Wortelloos kroos komt voor in Europa, Zuidwest-Azië en Afrika; voorts is het in de 19de eeuw ingevoerd in Rio de Janeiro. De noordgrens in Europa loopt van Zuid-Engeland via Nederland naar Polen en correspondeert ongeveer met een gemiddelde temperatuur in juli van 17°C. In Nederland heeft het zijn hoofdverspreiding in oostelijk Zuid-Holland en West-Utrecht met aangrenzend Noord-Holland; in dit gebied is het vrij algemeen. Verder komt het tamelijk zeldzaam voor in een aantal verspreide gebieden in het westen, midden en noorden van het land: aan de zuidrand van Zeeuws-Vlaanderen, aan de binnenduinrand (van Domburg tot Petten), in het Middelnederlandse rivierengebied, de Gelderse Vallei, Noordwest-Overijssel, Midden-Friesland en bij Haren (Gr.).

Wortelloos kroos komt voor in zoete, meestal -- niet altijd -- zeer voedselrijke sloten, voornamelijk op veen en klei. Het is onder onze klimaatsomstandigheden gebonden aan ondiepe wateren die door hun grote voedselrijkdom 's winters niet tot de bodem toe bevriezen. Het treedt bij ons vrijwel steeds samen op met Bultkroos, waartussen het de gaatjes in het kroosdek opvult. Vaak ook wordt het vergezeld door andere Kroossoorten en Grof hoornblad (Ceratophyllum demersum). Het is echter sterker zoutmijdend dan deze soorten.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1994 (deel 5) 

Gebruik:
geen nuttig gebruik
Bladseizoen:
zomergroen
Geslachtsverdeling:
eenslachtig, eenhuizig
Vruchttype:
eenzadige dopvrucht of noot
Vruchtkleur:
geen vruchtvorming in Vlaanderen
Verbreidingswijze:
water
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
half-lichtplanten
Ellenberg vocht:
waterplanten die onder water wortelen maar minstens tijdelijk aan of boven de oppervlakte uitkomen
Ellenberg pH:
zwakke zuurindicator tot zwakke base-indicator
Ellenberg voedselrijkdom:
matig stikstofrijke bodem / stikstofrijke bodem
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
hydrofyt

Wortelloos kroos wordt waarschijnlijk af en toe over het hoofd gezien als er niet gericht naar gezocht wordt. De soort zit vaak onopvallend gemengd tussen andere kroossoorten. Wortelloos kroos groeit in neutraal tot licht alkalisch, hard, ionen- en voedselrijk, stilstaand tot zeer zwak stromend, soms beschaduwd water van het bicarbonaattype. De soort is te vinden in sloten en andere kleine wateren.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Sieber codes:
W1
W2
W3
W4
Rode lijst:
bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
18-59 kwartierhokken
Invasieve exoot:
Nee
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Leo Vanhecke

Cursussen bij Inverde

Boeken