Bouwen aan groenexpertise

Spaanse vlag

Callimorpha quadripunctata

De Spaanse vlag is een dagactieve nachtvlinder van de familie van de Beervlinders met een vleugelspanwijdte van 6 à 7 cm. De vlinder is te herkennen aan de zwarte voorvleugels met crèmekleurig strepenpatroon en de rode (uitzonderlijk geel of oranje) achtervleugels met zwarte vlekken. In rust worden de voorvleugels meestal V-vormig naar achter geplooid, waardoor het rode achterlijf en de opvallende achtervleugels niet zichtbaar zijn. De donkerbruine rups wordt tot 5 cm lang en heeft een onderbroken, oranje lengtestreep op de rug en een witte lengtestreep op de flanken. De rug is bezet met oranje wratten met geelbruine haarborstels.

Beheer:


De Spaanse vlag vereist de nodige afwisseling tussen warme en schaduwrijke plekken. De soort verkiest als vlinder warme, zonnige en beschutte hellingen waarop ze kan zonnen en nectarplanten vindt. De belangrijkste nectarplant van de Spaanse vlag is koninginnenkruid. De rupsen echter zijn te vinden op vochtige, schaduwrijke plekken (bijvoorbeeld langs beken) op onder andere wilgenroosje, brandnetel, smalle weegbree, witte dovenetel, framboos, maar ook op houtige soorten zoals bramen, wilgen en kamperfoelie. De vlinders vertonen bij hoge temperaturen vaak een pendelgedrag tussen die twee biotopen, zodat ze tijdelijk wat kunnen afkoelen. Beide habitats komen dus bij voorkeur dicht bij elkaar voor.

heeft als waardplant

Koninginnenkruid

heeft als waardplant

Grote brandnetel

heeft als waardplant

Witte dovenetel

heeft als waardplant

Wilgenroosje

heeft als waardplant

Hondsdraf

heeft als waardplant

Wilde kamperfoelie

Deze warmteminnende soort vereist een aangepast beheer op landschapsschaal. Belangrijke maatregelen zijn het tegengaan van verbossing van vochtige, voedselrijke ruigtes door een gefaseerd kap- en/of maaibeheer en het open houden van gradiënten naar hoger gelegen gronden, in het bijzonder naar het zuiden gerichte hellingen. Hier is het belangrijk dat in juli-augustus voldoende nectarbronnen aanwezig zijn, onder de vorm van ruigtes en bloemrijke graslanden en boszomen. Extensieve begrazing en gefaseerd maaien (deels niet jaarlijks) zijn er in principe gunstig. In de leefgebieden zijn ook ruigtes met algemene plantensoorten, zoals distelvelden, belangrijk.

Herkomst:
Europa
inheems

De Spaanse vlag is een dagactieve nachtvlinder van de familie van de Beervlinders met een vleugelspanwijdte van 6 à 7 cm. De vlinder is te herkennen aan de zwarte voorvleugels met crèmekleurig strepenpatroon en de rode (uitzonderlijk geel of oranje) achtervleugels met zwarte vlekken. In rust worden de voorvleugels meestal V-vormig naar achter geplooid, waardoor het rode achterlijf en de opvallende achtervleugels niet zichtbaar zijn. De donkerbruine rups wordt tot 5 cm lang en heeft een onderbroken, oranje lengtestreep op de rug en een witte lengtestreep op de flanken. De rug is bezet met oranje wratten met geelbruine haarborstels.

Areaal:

De Spaanse vlag heeft een Midden- en Zuid-Europese verspreiding. Het Waalse deel van de Sint-Pietersberg vormt al decennia lang een noordelijke voorpost met een vaste populatie. Door de opwarming van het klimaat breidt het areaal van deze mobiele soort zich geleidelijk noordwaarts uit. In Vlaanderen en Zuid-Nederland worden in recente jaren her en der zwervende dieren waargenomen en ontstaan zeer plaatselijk nieuwe populaties. In Vlaanderen zijn ondertussen populaties bekend van enkele Hagelandse heuvels (Kesselberg en IJzerenberg-Eikelberg) en aangrenzende valleien. Gericht onderzoek kan elders wellicht nog nieuwe populaties aan het licht brengen.

Ecologie:

Zoals bij vlinders wel vaker het geval is, hebben rupsen en volwassen dieren een verschillend voorkeurhabitat. De rupsen leven in de periode september-juni op allerlei algemene plantensoorten van vochtige, voedselrijke zomen en ruigten (cf. habitattype 6430). Geschikte waardplanten zijn o.a. Koninginnenkruid, Grote brandnetel, Witte dovenetel, Wilgenroosje, Hondsdraf, bramen en Wilde kamperfoelie. Begin juli vindt de verpopping plaats, waarna de vrij mobiele vlinders bloemrijke graslanden en boszomen opzoeken. Frequent bezochte nectarplanten zijn o.a. Koninginnenkruid en distels. Eind augustus sterven de volwassen vlinders. Geschikte leefgebieden voor de Spaanse vlag omvatten dus een combinatie van beide habitattypes. Cruciaal voor vlinder en rups is een warm microklimaat (hellingen, beschutte plaatsen, bosranden).

Habitatrichtlijn 2:
Ja
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Bedreigingen:

Warme, soortenrijke ruigtes verdwijnen door bosontwikkeling, eutrofiëring of een intensief maai- of graasbeheer. Een andere bedreiging vormt het verdwijnen en fragmenteren van natuurlijke overgangen tussen enerzijds beekvalleien met vochtige ruigten en anderzijds hoger gelegen gronden met zonnige, bloemrijke graslanden en boszomen.

Typering:
Profiteert van opwarming
Biotooptype:
Ruigte
In samenwerking met: