Bouwen aan groenexpertise

Natuurtype: Esdoornen-Abelenbos met Veldhondstong en Witte winterpostelein

Dit bostype is in de kustduinen gelegen. Typische soorten zijn dan ook soorten van kalkhoudend zand zoals Veldhondstong, Gewone ossentong, Duindoorn en Wilde liguster. Het zijn jonge bossen die soms zijn ingeplant met Cultuurpopulier of Zwarte den. Gewone esdoorn en Grauwe abeel zijn de boomsoorten die op termijn de boomlaag gaan bepalen. Let op in de duinen komen ook andere bostypes voor zoals bv. Essen-Elzenbossen of Iepen-Essenbossen.

Het Esdoornen-Abelenbos met Veldhondstong en Witte winterpostelein wordt gekenmerkt door plantensoorten die typisch zijn voor de (kust)duinen of alleszins voor kalkhoudende zandgronden. Voorbeelden zijn Veldhondstong, Witte winterpostelein, Duindoorn, Wilde liguster, Gewone Ossentong, Zandzegge en Zandhoornbloem in de kruid- en struiklaag (Van Landuyt et al., 2006) en Groot en Klein duinsterretje in de moslaag (van Dort et al., 2002). Een aantal van de opnamen liggen in bossen die zijn ingeplant met cultuurpopulier of Zwarte den. Deze hebben een verstoord karakter, vandaar het voorkomen van bijvoorbeeld Grote brandnetel, Kleefkruid, Gestreepte witbol en Vogelmuur. Gewone esdoorn en Grauwe abeel zullen op termijn, wanneer deze nog jonge bossen zich verder ontwikkelen, de belangrijkste soorten in de boomlaag worden. Dit bostype omvat bossen die (meestal) in de kustduinen zijn gelegen. Let wel, niet alle opnamen uit bossen die in de duinen gelegen zijn, worden als Esdoornen-Abelenbos geclassificeerd. In de duinen kan men ook Essen-Elzenbossen, Iepen-Essenbossen, Dennen-Eikenbossen en Berken-Elzenbossen vinden.

Verspreiding:

Het Esdoornen-Abelenbos met Veldhondstong en Witte winterpostelein komt voor in de ecoregio van de kustduinen en in beperkte mate ook in de polders. Men vindt het onder andere in De Westhoek en het Calmeynbos in De Panne, in het Hannecartbos en Kerkepannebos in Koksijde en in de Duinbossen van De Haan. Opvallend is dat het zich ook ontwikkelt op niet-natuurlijke zandbodems, zoals op opgespoten terreinen langsheen de Schelde. Een mooi voorbeeld hiervan is het Sint-Annabos op Antwerpen-Linkeroever. Met 6 opnamen in het vegetatiemeetnet van de bosinventarisatie (Bos & Groen, 2001) heeft het een aandeel van 0,5 % van het actuele Vlaamse bosareaal of een oppervlakte van ca. 700 ha.

Bodem:

Het Esdoornen-Abelenbos met Veldhondstong en Witte winterpostelein komt voor op kalkhoudende duinbodems zonder duidelijk ontwikkeld bodemprofiel.

Ellenbergwaarden:

Het Esdoornen-Abelenbos met Veldhondstong en Witte winterpostelein wordt gekenmerkt door lichtverdragende planten van fris tot vochtige, (matig) stikstofrijke en matig tot zwak zure bodems.

Natuurbeheer (onderhoudsbeheer) uitgebreid:

Het beheer van het Esdoornen-Abelenbos met Veldhondstong en Witte winterpostelein zal vooral toegespitst zijn op het kanaliseren van de recreatiedruk en behoud en ontwikkeling van de aanwezige natuurwaarden. De hoge recreatiedruk wordt best gestuurd via zonering en duidelijke afbakening van de wandel-, fiets- en ruiterpaden (Van der Werf, 1991). Het beheer van de bosbestanden zelf bestaat uit middelhout- of kleinschalig hooghoutbeheer. Naaldhoutbestanden kunnen geleidelijk omgevormd worden tot een bos met meer streekeigen soorten. Niettemin is het ook belangrijk om een deel naaldhout te bewaren, en zelfs te verjongen, in het bijzonder de strooiselarme bestanden op niet ontkalkte duinen (in functie van paddenstoelen). In reservaatszones kan ook gekozen worden voor niets doen. Lichtrijke open plekken, interne bosranden en struweelzones hebben vaak een hoge natuurwaarde en verdienen meer dan gewone aandacht. Ook de uitbreiding van uitheemse soorten vormt een belangrijk probleem in dit bostype: de kalkrijke lichte bodem is hiervoor immers bijzonder gunstig. De sterke verstedelijking (en vertuining) van de kustduinen en de voorgeschiedenis (aangeplante soorten zoals Rimpelroos en Balsempopulier) spelen hierbij een rol. Het terugdringen van deze soorten vormt een belangrijk aandachtspunt bij het beheer.

Grondwaterafhankelijk:
Niet van toepassing
Ontwikkelingsduur:

Esdoornen-Abelenbossen met Veldhondstong en Witte winterpostelein zijn over het algemeen nog jonge bossen, meestal jonger dan 60 jaar.

Natuurwaarde:

Ook de ecologische functie van deze, nochtans vaak jonge bossen, is groot. Op open plekken en langs paden kunnen heel wat zeldzame soorten van open duingebieden standhouden, zoals Bokkenorchis. In de opnamen werden onder meer Driedistel (bedreigd volgens de Rode Lijst), Kattendoorn en Klein tasjeskruid (beide kwetsbaar) aangetroffen. De bosbestanden zelf zijn over het algemeen gedomineerd door ruigtekruiden en stellen botanisch niet zo veel voor. Door de bijzondere klimatologische omstandigheden kunnen ze wel rijk zijn aan zeldzame epifytische mossen en korstmossen. Strooiselarme naaldhoutbestanden zijn voor paddenstoelen zeer waardevol: hier overleven vaak zeer zeldzame mycorrhizavormers van niet verzuurde zandgronden.

Recreatieve waarde:

Door het kusttoerisme hebben deze bossen een zeer belangrijke recreatieve functie. Het is dan ook een hele uitdaging om de hoge recreatiedruk in deze bossen te kanaliseren om overbetreding tegen te gaan.