Reukeloze kamille

De Reukeloze kamille is een lage tot middelhoge, soms hoog opschietende, kortlevend-overblijvende plant, die van de voorzomer tot de herfst en soms tot in de winter bloeiend te vinden is. De geur is vrij zwak en weinig uitgesproken. De bladeren hebben vrijwel rolronde, draadvormige slippen. De gewoonlijk met merg gevulde bloembodem is halfbolvormig of in elk geval niet meer hoog dan breed en verlengt zich niet. De witte straalbloemen blijven gewoonlijk langer horizontaal staan en hun lengte is vaak ook wat groter dan bij Echte kamille; het al of niet terugslaan van de straalbloemen vormt echter geen betrouwbaar verschilkenmerk. Met een breedte van dikwijls drie à vier centimeter doen de hoofdjes nogal aan Margrieten denken. De rand van de omwindselbladen is grotendeels vliezig en bleekbruin getint. Kenmerkend ten opzichte van andere Kamillen is de bouw van de nootjes. Deze is op doorsnede afgeplat driehoekig met een brede, bolle buitenzijde en twee smalle, holle kanten aan de binnenzijde. De drie vlakken worden begrensd door drie forse ribben. Aan de buitenzijde vertoont het nootje vlak onder de top twee ovale tot omgekeerd-traanvormige, soms langwerpige olieklieren. Het geheel wordt bekroond door de pappus, die zich als een gegolfd richeltje ontwikkelt.

Reukeloze kamille komt voor in koude en gematigde streken van het noordelijk halfrond. Archeologische gegevens doen vermoeden dat zij in Nederland al voor het begin van de landbouw aanwezig was. Dit zou erop wijzen dat zij zich hier niet als cultuurvolger maar als bestanddeel van de natuurlijke vegetatie heeft gevestigd. Tegenwoordig is zij in bijna het hele land algemeen; evenals andere Matricaria-soorten lijkt zij zich in de loop van de 20ste eeuw te hebben uitgebreid.

Reukeloze kamille vertoont van de in onze streken voorkomende Kamillen en Schubkamillen zowel de grootste vormenrijkdom als de grootste oecologische veelzijdigheid. Voor een deel hangen beide met elkaar samen. Als stamvorm geldt de betrekkelijk lage, vaak overblijvende, aan de zeekust optredende vorm met een meerkoppige wortelstok, opstijgende stengels en ietwat vlezige bladeren met slippen van ongeveer een millimeter breed. Dergelijke planten komen voor tussen de stenen van zeedijken en op vloedmerkgordels, met name als het aanspoelsel overwegend uit stro van Engels slijkgras (Spartina townsendii) of andere grassen bestaat. Aan de zeekust wordt Reukeloze kamille vaak vergezeld door Melden (Atriplex spp.) en Strandkweek (Elymus athericus). Vaak zijn in het kustgebied overgangen te vinden tussen de kustvorm en de binnenlandse vorm van ruderale standplaatsen: beide kruisen vrijelijk met elkaar en dit is de reden waarom ze in Nederlandse Flora's niet, zoals in omringende landen gebruikelijk is, als afzonderlijke soorten worden opgevat. Buiten de onmiddellijke invloed van de zee komt Reukeloze kamille voor in een veelal hoger wordende, rechtopstaande, meestal eenjarige vorm met dunne bladslippen, die nauwelijks een halve millimeter breed worden. Deze binnenlandse vorm komt evenals trouwens de kustvorm - voor op vochthoudende, humeuze, voedselrijke, neutraal tot basisch reagerende en vaak ammoniakhoudende grond, meer op klei en zand dan op veen. Langs de rivieren heeft zij min of meer natuurlijke standplaatsen. Kleine exemplaren zijn verspreid op drooggevallen rivieroevers en bodems van oude rivierarmen en uiterwaardplassen te vinden, samen met onder meer Rode ganzenvoet (Chenopodium rubrum). In het zoetwatergetijdengebied staat de plant op kale oevers van geulen, ook op plekken die dagelijks onder water komen. Veel weliger ontwikkelt Reukeloze kamille zich hoger in de zonering, in ruigten op aanspoelselgordels, samen met planten als Zwart tandzaad en Zwarte mosterd (Brassica nigra). Sterk door de mens bepaalde standplaatsen heeft de plant bijvoorbeeld op persvoerbulten, in akkers op klei of op zwaar bemeste grond, op dijktaluds en basaltglooiingen, in omgewerkte bermen, samen met bijvoorbeeld Uitstaande melde (Atriplex patula), diverse Ganzenvoeten (Chenopodium spp.), Klein kruiskruid en Zwarte nachtschade (Solanum nigrum). Ook kan zij deel uitmaken van de pioniervegetatie op opgespoten zandvlakten, drooggevallen zandplaten en ingedijkte schorren ; hier zijn tussenvormen tussen de kustvorm en de binnenlandse vorm te verwachten.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1991 (deel 4)