Echte kamille

De Echte kamille is een lage tot middelhoge, glanzend donkergroene, eenjarige voorzomer- en zomerbloeier met een typische, zoete geur, die verfijnder is dan bij verwante sterk riekende Composieten. In de oudheid werd deze met de geur van appels vergeleken, waaraan Kamille haar naam ontleent: deze is via Chamomilla ontstaan uit het Griekse Chamaemelon, wat grond-appel betekent. De bladslippen zijn zeer smal, bijna rolrond. De hoofdjes worden ongeveer twee centimeter breed. Tijdens de bloei verlengt de bloemhoofdjesbodem zich en wordt kegelvormig, tenslotte bijna sigaarvormig, waardoor de witte straalbloemen neerbuigen. De bodem is hol, maar dit is geen betrouwbaar verschilkenmerk ten opzichte van Reukeloze, Valse en Stinkende kamille, aangezien bij deze soorten het merg van de bloemhoofdjesbodem dikwijls door inwonende larven of rupsen uitgevreten wordt. Een enkele maal ontbreken de straalbloemen; dan is Echte kamille van Schijfkamille nog te onderscheiden doordat de buisbloemen normaal vijftandig zijn. Van Reukeloze kamille verschilt zij, behalve door het hoog gewelfde centrum van de hoofdjes, ook door de afgeronde, zwak geribde nootjes en doordat de omwindselbladen geen bruine rand of hoogstens een bruinachtig topje hebben. Verder heeft Echte kamille nootjes zonder olieklieren en zonder pappuskroontje, in tegenstelling tot zowel Schijfkamille als Reukeloze kamille.

Echte kamille, oorspronkelijk een Zuid-Europese plant, heeft zich als cultuurvolger gevestigd in gematigde streken van het noordelijk halfrond en voorts in Australië en zuidelijk Zuid-Amerika. In Nederland is zij in vrijwel het hele land algemeen. Blijkens opgravingen was zij hier al in de romeinse tijd aanwezig. Echte kamille komt voor op bouwland, vooral in graanakkers, aan wegranden en in omgewerkte bermen, op open plekken op dijkhellingen, op stortplaatsen, braakliggende terreinen en dergelijke. Zij groeit op voedselrijke, min of meer humeuze, niet te droge grond, variërend van zwak zuur tot uitgesproken basisch. Het laatste kan hetzij door kalkrijkdom, hetzij door een hoog ammoniakgehalte worden veroorzaakt; in Zuidoost-Europa komt Echte kamille, zij het in een dwergvorm, ook op zilte bodem voor. In Nederland groeit zij het meest op rivier- en zeeklei, leem, löss en krijt, ook wel op zand. In veenstreken staat zij, zoals veel akkerplanten, in hoofdzaak op aangevoerd zand langs wegen. Planten waarmee zij samen voorkomt, zijn onder meer Akkervergeet-mij-nietje (Myosotis arvensis), Akkerviooltje (Viola arvensis), Zwaluwtong (Polygonum convolvulus), Klaprozen (Papaver spp.), Grote ereprijs (Veronica persica), Herik (Sinapis arvensis) en Duist (Alopecurus myosuroides), maar ook indicatoren van zwaar bemeste grond zoals Melganzenvoet (Chenopodium album), Stippelganzenvoet (C. ficifolium) en Uitstaande melde (Atriplex patula).

Echte kamille heeft een grote faam als geneeskruid en vormt met name in Duitstalige landen een panacee tegen bijkans alles wat het menselijk welzijn bedreigt. Daarbij is kamillethee ook nog geurig en smakelijk. Een curieuze toepassing van kamillethee betreft het gebruik als deodorant voor vlees dat iets te lang op bereiding heeft moeten wachten. Geoogst worden de bloemhoofdjes. Van de werkzame stoffen die hieruit worden getrokken, is het hoofdbestanddeel hetzelfde als bij Duizendblad (chamazuleen). Echte kamille is als gewas de laatste tijd weer in opkomst en wordt onder meer verbouwd in Zuidoost-Europa, Egypte, India en Argentinië.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1991 (deel 4)