Bouwen aan groenexpertise

Aalbes

Ribes rubrum

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Essen-Eikenbossen zonder Wilde hyacint (9160)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Bronbos (91E0_vc)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Valleibossen (91E0_va)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Essen-Eikenbossen zonder Wilde hyacint (9160)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Ruigt elzenbos (91E0_vn)

Hoogte plant

Minimaal:
90cm
Maximaal
150cm

Licht

Min:
half schaduw
Max:
licht

Voedsel

Min:
voedselarm
Max:
zeer voedselrijk

Bloeiperiode

Vanaf:
april
Tot:
mei

Vocht

Min:
frisse bodem
Max:
nat

Bloemkleur

groen
geel

Bestuiving

bijen, hommels e.a.
Areaal:

Aalbes heeft van nature slechts een zeer beperkt Europees areaal. Men neemt algemeen aan dat dit areaal beperkt is tot West-Europa: Noord-Frankrijk, België en meer daar waarschijnlijk ook delen van Engeland, Nederland en het westen van Duitsland. Overal elders gaat het om verwilderd klein fruit. In Wallonië komt aalbes algemeen voor in het Brabants district en het Maasdistrict; in Lotharingen is ze zeldzaam en in de Ardennen ontbreekt ze nagenoeg.

Verspreiding in Vlaanderen:

Op Vlaamse schaal is aalbes een zeer algemene soort. Vandaag vormen de Leemstreek en de Duinen in Vlaanderen de kern van het areaal, gevolgd door de lemiger delen van de Vlaamse Zand- en Zandleemstreek. In al die gebieden is de struik vrij al-gemeen tot plaatselijk zeer algemeen. In vergelijking met de vorige karteerperiode is de toename van het aantal vindplaatsen zeer duidelijk, vooral in het westen. In 1957 beschreef LA-WALRÉE de soort nog als ingevoerd in de Duinen, als zeldzaam voor de Zand- en Zandleemstreek en als vrij zeldzaam voor het westelijke deel van de Leemstreek. De toename in die gebieden kan dus vrij explosief genoemd worden. Dat kan misschien verklaard worden door de steeds verdergaande verstedelijking en vertuining van het Vlaamse buitengebied, het ge-bruik van nieuwe en smakelijkere (?) cultuurrassen en door de toename van een bessenetende vogel zoals de merel. Aalbes wordt net zoals andere bessenstruiken zeer laat in een archeologische context gevonden: pas vanaf de twaalfde eeuw (ZEVEN 1997). Dat heeft ertoe geleid dat er nog steeds een debat bestaat over het al dan niet vermeende inheemse karakter.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart
Zaad:
vanaf juni tot juli
Kiemperiode:
vanaf Voorjaar
Gebruik:
vruchten
drachtplant voor bijen
Bladseizoen:
zomergroen
Levensvorm:
phanerofyt
struik
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Jarigheid:
meerjarig
Vruchttype:
bes
Vruchtkleur:
rood, roze
Verbreidingswijze:
dieren (inwendig)
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
tussen schaduwplanten en half-schaduwplanten
Ellenberg vocht:
indicator van vochtige tot natte standplaatsen, maar ook bestand tegen overstromingen
Ellenberg pH:
tussen matige zuurindicator en zwakke zuurindicator
Ellenberg voedselrijkdom:
matig stikstofrijke bodem / stikstofrijke bodem
Ecologische amplitude:
brede amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
vochtige freatofyt (fac.)
Zuurtegraad bodem:
minimum zwak zuur tot maximum zwak zuur

De taxonomie van aalbes wordt bemoeilijkt door het voorkomen van hybriden die, net zoals de soort zelf, als klein fruit worden geteeld. Zo komen bij ons kweekrassen voor die ontstaan zijn door kruising met noorse aalbes (R. spicatum) en in mindere mate met steenbes (R. petraeum) en R. multiflorum. Verwilderde planten worden soms in de natuur aangetroffen. Waarschijnlijk kruisen ze ook terug met de inheemse wilde aalbes. Het onderscheid met ‘wilde’ aalbes kan daardoor problematisch zijn: het verspreidingskaartje moet dus met enige omzichtigheid worden geïnterpreteerd. Aalbes groeit in natuurlijke omstandigheden hoofdzakelijk in nattere loofbossen en vooral in valleibossen langs beken en rivieren. Het is een halfschaduwplant van vochtige tot natte, voedselrijke, matig zure tot licht basische bodems. Op lemige of wat kleiige gronden voelt de soort zich het best in haar schik. Winterse overstromingen worden doorgaans goed verdragen. In de Duinen staat de soort vooral op vochtige tot natte plaatsen in duinstruwelen en duinbossen. Omdat aalbes en diverse eraan verwante kruisingen veel als klein fruit worden gekweekt, vindt men de planten ook dikwijls verwilderd in de omgeving van bewoning. Ook in de pruik van oude knotbomen, zoals wilgen en populieren, kan men geregeld aalbes aantreffen. De kweek van aalbes kwam vrij laat op gang: pas in de vijftiende en zestiende eeuw werd de struik razend populair.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
# planten per m²:
2
Aanplanten:
1 of 2 planten samen
Rode lijst:
niet bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
1857-3183 kwartierhokken
Invasieve exoot:
Nee
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Paul Van den Bremt
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken