Beuk
Fagus sylvatica
Habitat:
Beuk is een van onze grootste boomsoorten. De soort gedijt van nature op zowat alle bodems, op voorwaarde dat de grondwatertafel niet te hoog is en de standplaats niet onder water komt. Ook te sterk verdrogende of te voedselarme standplaatsen worden meestal slecht verdragen, evenals niet voldoende gerijpte gronden, zoals nieuw opgespoten terreinen en jonge kleibodems. Het is een schaduwboom bij uitstek die, als hij eenmaal met zijn bladerkroon boven de andere boomsoorten is uitgegroeid, de neiging heeft de andere boomgroei te onderdrukken. Bovendien verzuurt zijn slecht verterend strooisel de bodem. Zijn voorkeur gaat uit naar wat diepere, al dan niet kalkhoudende, vochtige leemgronden. Maar ook in de Zandstreek en op zandige heuveltoppen (bv. in het zuiden van Westen Oost-Vlaanderen) zou hij van nature waarschijnlijk het boslandschap mettertijd gaan domineren. Door bosdegradatie onder invloed van de mens, kreeg hij het vooral vanafde Middeleeuwen erg zwaar te verduren. Vanaf het einde van de achttiende eeuw werden zijn kwaliteiten als productieboom weer hoger aangeslagen (bv. in Zonien) en werd hij meer en meer aangeplant.
Bos- en natuurbeheer
Bosbehandeling:
- Beuk is een climaxboomsoort
- voordeel van beukenverjonging onder scherm: fijn betakt, horizontale takinplanting, sterke stimulatie apicale groei. Bij bv. bebossing met beuk (dus vol licht) zie je vaak scherpe takhoeken en een veel tragere stamreininging (dan bij een zelfde dichtheid verjonging onder scherm)
- kans op roodverkerning (marktwaarde veel lager dan bleke beuk) zeer hoog vanaf 120jaar, dus oogst van kwaliteitshout liefst zo vlug mogelijk
Houtkwaliteit:
Beuken is een houtsoort die een zeer brede toepassing kent voor producten waar de duurzaamheid van het hout geen rol speelt (duurzaamheidsklasse 5), het hout laat zich ook prima buigen. keukengerei (snijplanken, lepels, ijsstokjes)
Ja, deze boom mag je gebruiken bij een bebossing of herbebossing waarvoor je subsidies aanvraagt bij Natuur en Bos.
Park-, Tuin-, Groenbeheer
Aandachtspunten bij beheer:
- vormt vaak plakoksels, dus vraagt een zorgvuldige begeleidingssnoei
Ziekten en plagen:
- Beukenbladluis (Phyllaphis fagi): bladluis die misvormingen aan het jonge blad kan veroorzaken (geen groot probleem, vooral een verlies aan sierwaarde)
- Wollige beukenwolluis (Cryptococcus fagisuga): kleine luisjes op stam en takken, bedekt met een vlokkerige waslaag; komt vaak samen voor met de schimmel die bastnecrose van beuk veroorzaakt (Nectria coccinea), wat kan leiden tot aftakeling en uiteindelijk afsterven van de boom
- Reuzenzwam (Meripilus giganteus): parasitaire houtrotschimmel die zeer agressief kan zijn in beuk; zorgt voor een verhoogd risico op windworp
- Echte tonderzwam (Fomes fomentarius): parasitaire houtrotschimmel, vooral zwakteparasiet op oude, aftakelende beuken
Verdraagt snoei:
Beuk verdraagt enige snoei, maar heeft een slechte regeneratie van de kroon.
Interessante cultivars:
- Fagus sylvatica 'Aspleniifolia': varenbeuk, met diep ingesneden blad
- Fagus sylvatica 'Atropunicea' , Bruine beuk : groepeert alle bruine of rode beuken die geselecteerd zijn uit zaailingen (variabel van kleur en habitus)
- Fagus sylvatica' Dawyck': zuilvormige beuk, vormvast
- Fagus sylvatica 'Pendula': brede treurbeuk, de takken hangen in brede bogen af
- Fagus sylvatica 'Zlatia': groengeel blad (waarschijnlijk F. x moesiaca, een hybride tussen F. sylvatica en F. orientalis)
Gebruik:
geneeskrachtige planten
hout en kurk leverende gewassen
olie leverende gewassen
Beschikbaarheid markt:
algemeen
Beschrijving
Onderscheidende determinatiekenmerken:
Blad: Verspreide bladstand; ovaal-elliptisch met spitse top, 6-10 cm lang. Bladrand zeer ondiep gegolfd en gewimperd. Bij het uitkomen zijn de bladeren donzig, zacht en lichtgroen, later worden ze donkergroen, glimmend en enkel behaard op de nerf. De bladeren bladeren van de Beuk blijven vaak in de winter op de jonge bomen staan.
Bloeiwijze: Bloei in april-mei, bij het uitkomen van de bladeren. Eénhuizig, mannelijke bloemen aan de voet van de jonge scheuten tussen de knopschubben met 20 bijeen in hoofdjes op een slap steeltje, vrouwelijke bloemen op het uiteinde van de jonge scheuten in de vorm van een verhoogde bloembodem waarin zich meestal twee bloempjes bevinden die hun stempels buiten het omhulsel steken. De bestuiving gebeurt met de wind.
Vrucht: Meestal 3-hoekige noten in een 4-lobbig, houten omhulsel bezet met stekels, bruin, 2,5 cm lang, springt met vier kleppen open. Zaadjaren (met veel bloei- en zaadzetting) komen maar om de 5 tot 12 jaar voor. Beukennootjes zijn eetbaar, maar zouden bij overmatige consumptie aanleiding kunnen geven tot vergiftigingsverschijnselen omwille van blauwzuur.
Twijgen en knoppen: De twijgen zijn dofbruin met lenticellen en voorzien van vele kortloten. De knoppen zijn lichtbruin, opvallend lang en spits, afstaand en voorzien van vele schubben.
Schors: Dun, glad en grijs.
Geslachtsverdeling:
eenslachtig, eenhuizig
Boomtype:
loofboom
Bladeren:
blad-/naaldverliezend
Groeisnelheid:
traag
Levensduur:
lang
Boomgrootte:
1e grootte
25-35 m gemiddeld. Tot meer dan 40 meter hoog met grote, koepelvormige kroon op goede standplaatsen. In bosverband is de stam cylindrisch en onvertakt over een grote lengte.
Bewortelingstype:
vlakwortelend
Heeft veel wortels aan de oppervlakte zodat onderbeplanting weinig kans krijgt.
Kroonvorm:
rond
Breed ovaal tot ronde kroon
Kroonbreedte:
gemiddeld 25 meter
Kroondichtheid:
dichte kroon, donkere schaduw
Mycorrhizen:
ecto-mycorrhizen
Verspreiding
Areaal:
Goed drieduizend jaar geleden slaagde beuk erin onze gewesten te bereiken. Het natuurlijke areaal strekt zich nu hoofdzakelijk uit over West- en Midden-Europa. In Ierland ontbreekt de soort. ln het noorden reikt het areaal tot Schotland en het zuiden van Noorwegen en Zweden. Oostelijk loopt het areaal door tot Polen, Slowakije, Roemenië en de Balkan. Beuk heeft een voorpost in de Krim. ln Zuid-Europa groeit beuk vooral in berggebieden. In België is het een algemeen verspreide boomsoort.
Areaalkaart
Verspreidingskaart van Gewone beuk, Flora-atlas 2006 (Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Van Landuyt Wet al. Nationale Plantentuin, INBO, Flo.Wer)
Verspreiding in Vlaanderen:
In Vlaanderen is beuk een algemene soort. De natuurlijke verspreiding van beuk in Vlaanderen is moeilijk te achterhalen als een gevolg van de sterke menselijke beïnvloeding. De kern van het verspreidingsgebied valt grotendeels samen met de Leemstreek. Beuk ontbreekt vrijwel volledig in de Polders.
Standplaats
Bodemtype:
voorkeur voor niet te natte, goed doorlatende, humusrijke bodem
Bodemvocht:
Ongeschikt voor zeer natte of zeer droge bodems.
Zuurtegraad:
pH-indifferent
Voedsel:
Min
voedselarm
Max
matig voedselrijk
Gevoeligheid voor spatzout tegen stam:
gevoelig
Geen literatuurgegevens beschikbaar voor deze parameter, dit is een benadering.
Gevoeligheid voor verdichting:
gevoelig
Beuk is gevoelig voor verdichting en absoluut niet geschikt voor gebruik in verharding.
Gevoeligheid voor zout in wortelzone:
gevoelig
Gevoeligheid voor windworp:
matig gevoelig
Door het oppervlakkige wortelgestel relatief gevoelig voor windworp.
Gevoeligheid voor takbreuk:
matig gevoelig
Gevoeligheid voor zeewind:
gevoelig
Gevoelig voor voorjaarsvorst:
nee
schaduwplanten
indicator van matig vochtige standplaatsen
indifferent
indifferent
Ellenberg wisselende waterstand:
nee
geen zout verdragend
Ellenberg overstroming:
Deze soort kan niet tegen overstromingen.
Esthetiek
Sierwaarde omwille van bladvorm:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de bladvorm.
Sierwaarde omwille van schors:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de schors.
Periode van uitlopen van het blad:
Bladkleur in de zomer:
Groen
Bladkleur in de lente:
Groen
Bladkleur in de herfst:
Bruin
Geel
Bloemkleur:
geel
groen
Bloemkleur (mannelijk):
Bloemkleur (vrouwelijk):
Sierwaarde omwille van bloei:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de bloei.
Bloembeschrijving:
kleine, onopvallende bloemen; bloeit tijdens het uitlopen
Zaad:
vanaf Augustus
tot September
Kiemtijd:
vanaf Voorjaar
Geurend:
nee
Draagt vruchten:
ja
- beukennootje; de boom is pas op latere leeftijd (40-50 jaar) rijkdragend
- onregelmatige vruchtvorming (kent mastjaren)
Sierwaarde omwille van vrucht:
nee
Vruchten zijn eetbaar voor mens:
ja
Vruchten zijn giftig voor mens:
nee
Bestuiving:
windbestuiving
Vruchttype:
eenzadige dopvrucht of noot
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
dieren (morsen)
zwaartekracht
Verbreidingsstrategie:
seizonale verjonging met behulp van zaden
Ecologie
Dominante verjonging:
Nee, deze soort kan niet dominant verjongen.
Zaadbank:
vergankelijk (zaden overleven zelden langer dan één jaar).
traag
Vruchten zijn eetbaar voor dier:
Ja, deze boom heeft voor dieren eetbare vruchten.
Vraat (bv. door houtduiven) zou een van de redenen zijn voor het uitblijven van natuurlijke verjonging van beuk in veel bossen.
Ecologische informatie:
Beuk vormt ectomycorrhiza met heel wat schimmels, waaronder soorten uit de geslachten Amanita, Boletus, Cantharellus, Hebeloma en Lactarius.
Door de slechte humuskwaliteit (mor-humus) zorgen beukenbestanden voor een verzuring van de bodem en de opbouw van een dik strooiselpakket.
Herkomst:
Europa
oorspronkelijk inheems
Rode lijst:
niet bedreigd
Invasieve exoot:
Nee
Relaties
- wordt begraasd door:
- is een waardplant voor:
- is een kenmerkende soort voor:
- Natuurtype: Essen-Eikenbos met Wilde hyacint
- Natuurtype: Eiken-Beukenbos met Wilde hyacint
- Natuurtype: Eiken-Beukenbos met Bosgierstgras en Witte klaverzuring
- Natuurtype: Eiken-Beukenbos met Adelaarsvaren
- BWK: Beukenbos met wilde hyacint (fe)
- BWK: Beukenbos met voorjaarsflora, zonder Wilde hyacint (fa)
- BWK: Beukenbos op mergel (fk)
- BWK: Beukenbos met witte veldbies (fl)
- BWK: Zuur beukenbos (fs)
- is een indicator van een goede toestand voor:
- Natura 2000: Eiken-Beukenbossen met Wilde hyacint en Parelgras-Beukenbossen (9130)
- Natura 2000: Eiken-Beukenbossen op zure bodems (9120)
- Natura 2000: Essen-Eikenbossen zonder Wilde hyacint (9160)
- Natura 2000: Kalkrijke beukenbossen (9150)
- Natura 2000: Veldbies-Beukenbossen (9110)
- Natuurstreefbeeld: Bronbos (91E0_vc)
- Natuurstreefbeeld: Eiken-Beukenbossen met Wilde hyacint en Parelgras-Beukenbossen (9130)
- Natuurstreefbeeld: Eiken-Beukenbossen op zure bodems (9120)
- Natuurstreefbeeld: Kalkrijke beukenbossen (9150)
- Natuurstreefbeeld: Essen-Eikenbossen zonder Wilde hyacint (9160)
- Natuurstreefbeeld: Veldbies-Beukenbossen (9110)
- Natuurstreefbeeld: Oud structuurrijk Grove dennenbos (rbbppm)
Samenwerking en subsidies
Deze pagina werd mogelijk gemaakt door de financiële steun van het LIFE-programma van de EU(opent nieuw venster) in het kader van het LIFE BNIP-project(opent nieuw venster).
Cursussen en boeken
-
Bomenwijzer
Ga op zoek naar één of meerdere bomen die voldoen aan jouw criteria.
-
-
Test jezelf
Wat weet jij over natuur, natuurbeheer en -beleid? Een overzicht van onze populairste testen.
