Boshavikskruid

Boshavikskruid is een middelhoge tot hoge, donkergroene, alleen boven het midden vertakte nazomerbloeier. Het is een echte herfstbode, die als laatste van de inheemse Havikskruiden begint te bloeien, maar daarmee niet tot diep in de herfst doorgaat. In de bloeitijd zijn de rozetbladeren afgestorven. De stengelbladeren zijn langwerpig-eirond, met de grootste breedte nabij de voet en met een getande rand; de bovenste hebben een zittende, afgeronde of iets hartvormige voet. Ongeveer in het midden van de stengel staan de bladeren vaak opeengehoopt; vooral op betrekkelijk schaduwrijke plekken kunnen ze een bladmozaïek vormen (evenals bij Klein springzaad, Impatiens parviflora). De hoofdjes staan in een vrij vlakke, tuilvormige bloeiwijze. Het omwindsel bestaat uit blaadjes met een stompe, niet afstaande top en maakt een zwartachtige indruk door de vaak talrijke klierharen. De richels tussen de mazen van de bloemhoofdjesbodem zijn getand; sommige van de tanden zijn zo lang dat ze op haren lijken. Hierdoor en door de gewoonlijk zwartachtige stijlen is Boshavikskruid van Stijf en Schermhavikskruid te onderscheiden. Boshavikskruid komt voor in West-, Midden- en Oost-Europa en rondom de Zwarte Zee; Scandinavië en het Middellandse-Zeegebied vallen grotendeels buiten het areaal. In Nederland is het voornamelijk uit de zuidoostelijke helft van het land bekend. In Limburg, Noord-Brabant, Oost-Gelderland en Twente is het plaatselijk vrij algemeen. Verder noordwaarts staat het hier en daar in de provincie Utrecht, in aangrenzende delen van Zuid- en Noord-Holland en in Noordwest-Overijssel, maar niet of nauwelijks op de Veluwe. In het noorden en langs de kust is Boshavikskruid slechts op een paar verspreide vindplaatsen aangetroffen. In de duinen en op zeeklei ontbreekt het geheel.

Boshavikskruid is in de nazomer in sommige streken een vrij opvallende verschijning in houtwallen, waar het samen met Gladde witbol (Holcus mollis) plaatselijk in groot aantal optreedt, bijvoorbeeld in Twente. Ook aan bosranden op lemige, vochthoudende, min of meer kalkarme maar niet sterk zure grond kan het op de voorgrond treden. In bescheiden aantallen staat het ook op oeverwallen van bosbeken, samen met bijvoorbeeld Echte guldenroede, Muursla, Schaduwgras (Poa nemoralis), Bleeksporig bosviooltje (Viola riviniana) en Lelietje-van-dalen (Convallaria majalis). Zowel binnen als buiten zijn gesloten verspreidingsgebied treedt het als spoorwegbegeleider op, het meest in Zuid- en Midden-Limburg, zowel in lichte schaduw als op zonnige plaatsen. Dikwijls lijken de exemplaren van onbeschaduwd terrein vrij sterk op Stijf havikskruid, in tegenstelling tot de planten die in bosgebieden voorkomen. Vroeger is Boshavikskruid een paar keer op muren gevonden.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1991 (deel 4)