Gewone vleugeltjesbloem

De Gewone vleugeltjesbloem is een kleine, overblijvende voorzomerbloeier. De bladeren staan doorgaans alle verspreid. De bloeiwijze is vrij los, eindstandig en gewoonlijk rijkbloemig. De bloemkleur kan sterk uiteenlopen, ook op een en dezelfde groeiplaats. Zowel diep indigoblauwe als purperroze, maar ook lichte tot bijna witte tinten komen voor. 

Gewone vleugeltjesbloem is een zeer vormenrijke soort, die in bijna heel Europa voorkomt. De verspreiding in Azië is onvoldoende bekend. In Nederland is zij in de duinen nog steeds veelvuldig aan te treffen. Daarbuiten komt zij in hoofdzaak voor in de pleistocene streken plus Zuid-Limburg, waar zij vroeger eveneens tamelijk algemeen was, maar nu door herontginning en bemesting vrij zeldzaam is geworden. De planten op de Waddeneilanden zijn veelal klein, met weinig, bleek gekleurde bloemen.

Gewone vleugeltjesbloem is in de regel te vinden in schrale, gesloten, grazige vegetaties, maar overigens lopen de eigenschappen van haar standplaatsen nogal uiteen. In dit opzicht is zij te vergelijken met Bevertjes (Briza media), Zeegroene zegge (C. flacca), Voorjaarszegge (C. caryophyllea), Geelhartje (Linum catharticum) en de eenjarige half-parasieten Echte stijve ogentroost (Euphrasia stricta) en Kleine ratelaar (Rhinanthus minor), waarmee zij vaak samen voorkomt. Op kalkrijke grond kan zij in vrij droge omgeving groeien, zoals in droge valleien en op noordhellingen in de duinen, in krijthellinggraslanden en op de schelpkalk bij Winterswijk, samen met onder meer Bosaardbei (Fragaria vesca) en Driedistel (Carlina vulgaris). In kalkarme duinen en op lemige pleistocene gronden staat zij overwegend in overgangszones tussen droge en vochtige terreingedeelten, bijvoorbeeld aan de rand van vochtige duinvalleien, in schrale graslanden langs kleine rivieren (zoals de Overijsselse Vecht), op kanaaldijken en in bermen in heidevelden. Vooral in licht beweid grasland kan zij vrij talrijk voorkomen. Op veengrond is de plant soms aan te treffen in drassig, onbemest hooiland met Pijpenstrootje (Molinia caerulea) en Spaanse ruiter (Cirsium dissectum); een enkele maal ook op het uitdrogende veen van polderkaden (smalle, onbemeste landscheidingen). Vlak over de Belgische grens staat zij op zinkhoudende bodem. Dikwijls is Gewone vleugeltjesbloem een goede 'gidsplant' om plekken op te sporen waar zeldzamere, onregelmatig optredende planten te verwachten zijn, zoals Gelobde maanvaren (Botrychium lunaria), Harlekijn (Orchis morio), Grote muggenorchis (Gymnadenia conopsea) en Baardgentiaantjes (Gentianella spp.).

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)