Bouwen aan groenexpertise

Natuurstreefbeeld: Vochtige heischrale graslanden (6230_hmo)

Vochtige heischrale graslanden komen meestal voor op vochtige zure lemige zandbodems. Dwergstruiken (bv. Dopheide en Struikheide), kruiden (bv. Heidekartelblad en Tormentil) en schijngrassen (bv. Blauwe en Bleke zegge) vormen een soortenrijk gesloten grasmat. De vochtige en droge heischrale graslanden hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerkende soorten zoals Tormentil, Hondsviooltje, Borstelgras en Tandjesgras. Soorten die duiden op een vochtige tot natte karakter zijn Heidekartelblad, Liggende vleugeltjesbloem, Klokjesgentiaan en Dopheide. Heidekartelblad en Liggende vleugeltjesbloem zijn kenmerkende soorten voor heischrale graslanden. Klokjesgentiaan en Dopheide komen ook voor in de vochtige heide.

Dit is een subtype van het Europees beschermd habitat Heischrale graslanden en soortenrijke graslanden van zure bodems (6230).

 

Beheer:

Het beheer bestaat uit 1 keer per jaar maaien in september. Zorg er hierbij voor dat de doelsoorten in zaad kunnen komen. Zo heb je Blauwe-knooppopulaties die reeds bloeien in juli en welke in zaad staan eind augustus. Maar er zijn ook populaties van Blauwe knoop die later bloeien en pas eind september of nog later in zaad staan.

heeft als indicator van een goede toestand

Struikhei

heeft als indicator van een goede toestand

Tweenervige zegge

heeft als indicator van een goede toestand

Geelgroene zegge

heeft als indicator van een goede toestand

Bleke zegge

heeft als indicator van een goede toestand

Blauwe zegge

heeft als indicator van een goede toestand

Pilzegge

heeft als indicator van een goede toestand

Gevlekte orchis

heeft als indicator van een goede toestand

Tandjesgras

heeft als indicator van een goede toestand

Ronde zonnedauw

heeft als indicator van een goede toestand

Gewone dophei

heeft als indicator van een goede toestand

Liggend walstro

heeft als indicator van een goede toestand

Stekelbrem

heeft als indicator van een goede toestand

Klokjesgentiaan

heeft als indicator van een goede toestand

Spits havikskruid

heeft als indicator van een goede toestand

Trekrus

heeft als indicator van een goede toestand

Knollathyrus

heeft als indicator van een goede toestand

Borstelgras

heeft als indicator van een goede toestand

Heidekartelblad

heeft als indicator van een goede toestand

Welriekende nachtorchis

heeft als indicator van een goede toestand

Liggende vleugeltjesbloem

heeft als indicator van een goede toestand

Gewone vleugeltjesbloem

heeft als indicator van een goede toestand

Tormentil

heeft als indicator van een goede toestand

Blauwe knoop

heeft als indicator van een goede toestand

Veldrus

heeft als indicator van een goede toestand

Hondsviooltje

heeft als indicator van een goede toestand

Schapengras

Eén van de belangrijkste milieudrukken voor dit graslandtype is vermesting: de aanrijking met voedingsstoffen (voornamelijk stikstof en fosfor) afkomstig van landbouw, verkeer en industriële activiteit. De vegetatie van heischrale graslanden wordt in zijn groei beperkt door stikstof, die voornamelijk van de hoge stikstofdepositie afkomstig is. Meestal leidt dit uiteindelijk tot vergrassing met sterke overheersing van Pijpenstrootje in natte heischrale graslanden. Ook fosforaanrijking speelt een rol.

Bodemverzuring is een andere belangrijke oorzaak van de achteruitgang van zowel droge als natte heischrale graslanden. Verzuring kan plaatsgrijpen omwille van een verzurende atmosferische depositie of omwille van een daling van de mineralisatie- en nitrificatiesnelheid.

In vochtige heischrale graslanden is verdroging ook een groot probleem. Het leidt tot lagere grondwaterstanden en minder kwelinvloed. De concurrentiepositie van vochtminnende soorten verslechtert en geleidelijk nemen soorten uit het droge milieu toe. Organisch materiaal zal bij verdroging sneller afgebroken worden, dit leidt tot een hogere beschikbaarheid van voedingsstoffen en een stimulatie van ruigtesoorten. Verdroging kan ook leiden tot bodemverzuring, aangezien in natte heischrale graslanden de buffercapaciteit van de bodem vooral op peil wordt gehouden door regelmatige aanvoer van zwak gebufferd lokaal grondwater naar de wortelzone. Wanneer de grondwateraanvoer niet meer of in mindere mate plaats vindt, resulteert dit in een lagere basenbezetting van het adsorptiecomplex en uitputting van kationuitwisseling.

Code:
6230_hmo
Kenmerken:

Dit natuurstreefbeeld is in een gezonde staat als het aan zekere voorwaarden voldoet, die nagestreefd moeten worden in het beheer (o.b.v. de LSVI tabellen):

  • Habitatstructuur:
    • de levensvormen kruiden, schijngrassen en dwergstruiken moeten alle 3 aanwezig zijn;
    • een strooisellaag van meer dan 1 cm dik is weinig ≤ 10 % aanwezig. Best streef je naar occasioneel (< 5 %) voorkomen een strooisellaag;
    • de (veen)mossen en levermossen hebben samen een bedekking van 10 % tot 30 %, de bedekking van Gewoon haakmos en Grijs kronkelteeltje mag je niet meetellen;
    • geen enkele soort is dominant (≥ 50 %).
  • Verstoringskenmerken:
    • eutrofiëringsindicatoren hebben een bedekking ≤ 10 %, best komen ze maar occasioneel (< 5 %) voor;
    • verruigingsindicatoren hebben een bedekking ≤ 10 %, best komen ze maar occasioneel (< 5%) voor; 
    • vernattingsindicatoren hebben een bedekking ≤ 30 %. Indien actueel lager aandeel dit aandeel behouden en waar duurzaam mogelijk een lager aandeel nastreven;
    • verdrogingsindicatoren hebben een bedekking ≤ 30 %. Indien actueel lager aandeel dit aandeel behouden en waar duurzaam mogelijk een lager aandeel nastreven;
    • braam heeft een bedekking ≤ 10 %, best komt deze maar occasioneel (< 5 %) voor;
    • verbossing heeft een bedekking van ≤ 10 %, best komt dit maar occasioneel (< 5 %) voor;
    • Gewoon haakmos heeft een bedekking ≤ 30 %;
    • vergrassingsindicatoren hebben een bedekking ≤ 50 %. Indien actueel lager aandeel dit aandeel behouden en waar duurzaam mogelijk een lager aandeel nastreven.
  • Vegetatieopbouw:
    • minstens 4 sleutelsoorten aanwezig. Indien actueel hoger aantal deze behouden en waar duurzaam mogelijk een hoger aantal kenmerkende soorten nastreven;
    • sleutelsoorten hebben een bedekking ≥ 10 % en best streven naar ≥ 30 %.
Opp. in Vlaanderen:

Alle types heischrale graslanden samen (zure droge, natte en kalkrijke en soortenrijke struisgrasvegetaties) hebben een oppervlakte van 250-350 ha in Vlaanderen.

Waar in het landschap:

Heischrale graslanden vind je in de omgeving van heideterreinen, op open plekken in bos, aan bosranden, langs bospaden en in brede wegbermen. Ook in de overgang, gradiëntsituaties naar beekvalleien vind je vochtige heischrale graslanden.

Prioritair habitattype:
Ja
Milieukarakteristieken:

Dit graslandtypes komt vaak voor op terreinen waar zich gradienten in vochtigheidsgraad voordoen. Vochtige depressies en drogere verhevenheden zijn kenmerkend in deze graslanden. Omwille van de gevoeligheid van dit type voor vermesting moet de N-depositie beperkt blijven tot minder dan 10 kg N/ha/jaar.

Bodem:

Humeus vochtig lemig zand, zandleem, leem en zand. Op vrij zure voedselarme bodems. Ten opzichte van heide komt het voor op iets meer gebufferde gronden.

  • De bodem C/N ratio bevindt zich tussen 17 en 28
  • De totale N in de bodem bevindt zich tussen 0,067 en 0,26 kg N/ha  
  • De totale NH4 in de bodem bevindt zich tussen 1,9 en 21 mg N/ kg grond
  • De totale P in de bodem bevindt zich tussen 25 en 273 kg P/ha
  • De bodem Ca_AgTU bedraagt tussen 3 en 14 mmol/m²
  • De concentratie aan Kobalt in de bodem bevindt zich tussen 0,25 en 2,18 mg/ kg bodem bevindt zich tussen
Historiciteit:

Heischraal grasland is een cultuurgrasland en het ontstaan ervan is nauw gelinkt aan dat van heide. Heischrale graslanden ontstonden door het maaien, kappen, beweiden en branden van heide. Op de plekken waar de heide iets minder zuur is kan daar heischraal grasland ontstaan.

Zeldzaamheid:

Vochtige heischrale graslanden zijn uiterst zeldzaam in Vlaanderen.

Grondwaterafhankelijk:
Ja
Hydrologie:

De GLG bevindt zich maximaal 1m onder het maaiveld.

Referenties
  • Handboek voor beheerders, Europese natuurdoelstellingen op het terrein. Deel 1, habitats. Van Uytvanck J. & De Blust G. (red) Lannoo, Tielt, 2012.