Schildereprijs

Schildereprijs is een lage, soms middelhoge, tamelijk ijle, lichtgroene of bruin aangelopen, meestal geheel onbehaarde voorzomer- en zomerbloeier met liggend-opstijgende tot rechtopstaande stengels. De lijn-lancetvormige, verwijderd getande tot gaafrandige bladeren zijn geleidelijk in een wigvormige of iets afgeronde, zittende voet versmald. De bloemen staan in losse, armbloemige trossen, waarvan de as tussen de bloemen iets geknikt is; per bladpaar draagt niet meer dan één blad een tros in de oksel. De kroon is sneeuwwit met weinig opvallende lijntjes in de keel. De sterk zijdelings afgeplatte, omgekeerd hartvormige doosvrucht steekt zowel aan de bovenkant als met de zijranden buiten de kelk uit en lijkt op die van Bosereprijs. 

Schildereprijs komt voor in de koele en gematigde zone van het noordelijk halfrond, met een grote onderbreking in Oost-Siberië; verder is hij ingevoerd in Argentinië en Nieuw-Zeeland. In Nederland vertoont hij een sterke achteruitgang. In de pleistocene streken en de rivierdalen is hij nu vrij zeldzaam, in lage veengebieden en in de duinen zeldzaam, al kan hij lokaal vrij veel voorkomen. Hij ontbreekt vrijwel in zeekleigebieden en is vermoedelijk verdwenen in Zuid-Limburg. 

Schildereprijs is een plant van natte, tenminste 's winters onder water staande, niet te voedselrijke, min of meer carbonaat- en fosfaatarme, neutrale tot zwak zure grond. Zijn concurrentievermogen is gering. In moerassen is hij aangewezen op niet-gesloten begroeiingen en aan waterkanten op laag blijvende oevervegetaties. Verder groeit hij in ondiepe plasjes en waterlopen. Hij komt vooral voor op zandige bodems, veel minder op puur veen of klei. In matig voedselarm water kan hij in verlandingsvegetaties voorkomen. In beekdalen staat hij in veenachtige, mosrijke hooilanden met veel Zeggen (Carex spp.). 

In pas afgegraven of afgeplagd terrein verschijnt hij vaak als pionier in ondiep water of op 's zomers droogvallende, maar niet sterk uitdrogende plekken. Zijn snelle verdwijning op zulke standplaatsen is vermoedelijk toe te schrijven aan gevoeligheid voor verzuring (onder invloed van neerslag). Zo is Schildereprijs in heidevennen een sporadische en onbestendige verschijning geworden, terwijl hij op ijsbaantjes en in weidebeekjes en -greppels soms duurzamer voorkomt; in het laatste geval wordt verzuring gecompenseerd door carbonaathoudend water uit nabijgelegen cultuurland. Tenslotte verschijnt Schildereprijs wel eens op kapvlakten van broekbos. Planten waarmee deze soort vaak voorkomt, zijn Moeraswalstro (Galium palustre), Egelboterbloem (Ranunculus flammula), Gewone waternavel (Hydrocotyle vulgaris), Zeegroene muur (Stellaria palustris), Zompvergeet-mij-nietje (Myosotis laxa), Akkermunt (Mentha arvensis) en in ondiep water bovendien Gewone waterbies (Eleocharis palustris) en Grote waterweegbree (Alisma plantago-aquatica).  

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)