Wollige distel

De Wollige distel is een hoge en robuuste, twee- of meerjarige zomerbloeier met een meestal vertakte, niet gevleugelde en dus ongestekelde stengel. De in omtrek langwerpig-eironde, van boven stekelig borstelharige, grauwgroene, van onder witviltige bladeren zijn diep gedeeld, met smalle zijslippen die in een gele stekel toegespitst en aan de rand stekelig gewimperd zijn. De rozetbladeren, die ruim een halve meter lang kunnen worden, zijn dubbel gedeeld; de meeste zijslippen van de eerste orde splitsen zich al aan de voet in twee lijnlancetvormige slippen. De onderste stengelbladeren zijn kort gesteeld, de bovenste stengelomvattend. De bladrand is sterker omgerold dan bij Speerdistel, waarmee Wollige distel voor de bloei overigens gemakkelijk verward kan worden. De opvallend dikke, afzonderlijk staande hoofdjes hebben een ongeveer vijf centimeter breed, spinragachtig witwollig omwindsel, dat iets meer breed dan hoog is en aan de Donzige klit doet denken. Het bovenste deel van de omwindselbladen bestaat uit een lange, smalle, paarsachtige 'plaat', die zich nabij de top eerst spatelvormig verbreedt en dan plotseling samentrekt in een geelachtig stekeltje van één à twee millimeter. Dikwijls zitten de bovenste bladeren onmiddellijk onder het omwindsel. De paarse bloemen zijn ongeveer drie centimeter lang. Na vruchtzetting sterft de plant af.

De Wollige distel is een Midden- en Oost-Europese soort, die noordwestwaarts tot in Noord-Engeland voorkomt. Op het vasteland loopt de noordgrens ongeveer midden door Duitsland. In Nederland is deze soort alleen bekend van een voorpost op Zuid-Beveland, waar zij nog steeds voorkomt op een paar dijken waar zij honderdvijftig jaar geleden werd ontdekt. Pogingen haar elders te introduceren (floravervalsing) hebben, voor zover bekend, niet tot blijvende vestiging geleid. In de omgeving van Vaals is een vindplaats op Duits gebied bekend.

Wollige distel is een plant van zonnige, matig droge, tamelijk stikstofrijke, kalkrijke grond. In Zuid-Duitse kalkgebergten komt zij op ruderale plaatsen, in bermen en in schapenweiden voor, samen met haar verwanten Speer- en Akkerdistel, Knikkende distel, Wilde cichorei, Peen (Daucus carota), Kweek (Elymus repens), Gewone kropaar (Dactylis glomerata) en Grote brandnetel (Urtica dioica) - geen uitgelezen gezelschap dus. De zeldzaamheid van de Wollige distel in onze streken is waarschijnlijk toe te schrijven aan haar warmtebehoefte, waaraan blijkbaar alleen voldaan wordt op een paar bijzonder gunstig gelegen plekken in het Deltagebied - het deel van ons land met het zachtste klimaat. Ze staat hier op lichte, kalkrijke klei op tamelijk ruig begroeide, op het zuiden gelegen dijkhellingen en aan de rand van half-verharde dijkweggetjes. Soms weten ze zich zelfs te vestigen in aangrenzend productiegrasland dat uit weinig anders dan Engels raaigras (Lolium perenne) bestaat, al worden ze daar niet lang geduld. Op de dijk wordt Wollige distel begeleid door onder meer Rietzwenkgras (Festuca arundinacea), Grote kaardebol (Dipsacus fullonum) en een aantal zoomplanten waaronder Aardaker (Lathyrus tuberosus), Donderkruid, Glad parelzaad (Lithospermum officinale) en Moeslook (Allium oleraceum).

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1991 (deel 4)