Hemelboom

Beheeropties:

Mechanisch en handmatig
Ailanthus altissima is waarschijnlijk het best te beheersen door jonge zaailingen die nog geen penwortel hebben handmatig te verwijderen (Meloche en Murphy 2006, Q-bank 2019, CABI 2019). Dit kan het beste worden gedaan na regen wanneer de bodem los is, hoewel dit minder relevant kan zijn voor kustduinen, en wanneer de zaailingen groot genoeg zijn om vast te pakken. Zorg ervoor dat het hele wortelsysteem wordt verwijderd om hergroei te voorkomen (SEPPC, 2012), en zaailingen moeten jong en vóór zaadzetting worden verwijderd. In zandduinen kunnen grotere planten en bomen mechanisch met een kraan worden verwijderd, waarbij zoveel mogelijk van het wortelsysteem wordt meegenomen. Regenererende scheuten moeten vervolgens handmatig worden verwijderd.

Een andere optie is handmatig kappen (mogelijk met gereedschap zoals bosmaaiers, kettingzagen, bijlen, machetes, takkenscharen en snoeischaren). Deze methode verwijdert echter alleen de bovengrondse delen van de plant, wat vaak leidt tot regeneratie en de vorming van nog meer scheuten. Het omzagen van bomen stimuleert doorgaans de vorming van wortelscheuten, en zonder aanvullende behandeling van de stronken kan dit leiden tot een aanzienlijke toename van het aantal stammen en sterke dichtheid van het struikgewas (Meloche en Murphy 2006). Waar mogelijk zou het hele wortelstelsel verwijderd moeten worden, bijvoorbeeld door de boom met een kraan uit te trekken.

Grotere bomen kunnen worden geringd als staand dood hout geen probleem vormt in het gebied. Dit is het meest effectief in het voorjaar, wanneer de bomen actief groeien. Ringen leidt meestal tot minder wortelscheuten dan het omzagen (Agentschap voor Natuur en Bos 2014). Mechanische behandelingen van grotere bomen alleen, zoals het kappen van de stam op kraaghoogte of het ringen van de boom, doden de boom niet; integendeel, dit stimuleert juist krachtig uitschieten vanuit de overgebleven stam en wortels (Burch, 2003; CABI, 2019). Zelfs een ‘dubbele kap-stronkbehandeling’ die elk jaar gedurende vijf opeenvolgende jaren werd uitgevoerd, bleek onvoldoende om het hergroeivermogen significant te verminderen (Constán-Nava, 2010).

Nazorg na beheermaatregelen is altijd noodzakelijk, ongeacht de toegepaste methode, omdat de boom opnieuw kan uitlopen vanuit resterende worteldelen. Behandelde locaties moeten één of meerdere keren per jaar worden gecontroleerd, waarbij nieuwe scheuten of zaailingen ten minste gedurende drie jaar worden verwijderd. Er is echter weinig risico op de vorming van een levensvatbare, langdurige zaadbank. Waar mogelijk kan het aanplanten van een bodembedekkende laag, bij voorkeur met inheemse bomen of gras, helpen om de bodem te beschaduwen en de vestiging van nieuwe Ailanthus-zaailingen te ontmoedigen.

Chemische Controle

Eerdere experimenten hebben aangetoond dat alleen het gebruik van herbiciden, zoals glyfosaat en triclopyr in combinatie met fysieke behandeling, effectief is gebleken in het onderdrukken van de hergroei van volwassen Ailanthus-bomen na kappen. Dit heeft geleid tot een significante reductie van Ailanthus altissima in gebieden waar de soort was binnengedrongen (Burch 2003, Meloche 2006, DiTomaso & Kyser 2007).

De staminjectiemethode, waarbij gaten in de stam worden geïnjecteerd met herbicide en vervolgens worden afgedekt, wordt beschouwd als de veiligste techniek voor bomen in natuurlijke habitats. Ongemengde glyfosaat (bijvoorbeeld Myrtos® 360 SL, NUFARM Italia srl, Milan - 360 g per liter) wordt met een plastic spuit in de gaten geïnjecteerd. Bij bomen met een diameter op borsthoogte (DBH) kleiner dan 8 cm wordt 1 ml herbicide gebruikt, terwijl voor bomen met een DBH groter dan 8 cm 2 ml wordt aanbevolen. In terrestrische ecosystemen heeft glyfosaat een lage mobiliteit omdat het snel door bodemcolloïden wordt geadsorbeerd en vervolgens biologisch wordt afgebroken (Badalamenti & La Mantia 2013). Echter, op steriele bodems zoals zand en veen kan glyfosaat langer actief blijven door de lagere biodegradatie, wat gevolgen kan hebben voor het herstel van de locatie en toekomstig bodemgebruik (T. Renals, pers. comm.). DiTomasio (2007) toonde aan dat ook ongemengde imazapyr effectief is, terwijl Miller (2003) aantoont dat verdunningen van Garlon 3A, Pathway*, Pathfinder II of Arsenal AC* eveneens effectief zijn. Voor gevelde bomen kunnen deze herbiciden direct op de stamtoppen worden aangebracht direct na het kappen. Elk geïnjecteerd gat moet worden afgedicht met een wondafdekmiddel. Het herbicide moet het cambiumweefsel bereiken en wateroplosbaar zijn om effectief te zijn (wiki.bugwood.org). Voor de staminjectie wordt per boom een gat van 8 tot 10 mm doorsnede in de stam geboord op ongeveer 1 meter boven de grond, onder een hoek van 45° en met een diepte van 5 cm in de stam (Badalamenti & La Mantia 2013). Staminjectie werkt het beste tegen de late zomer, wanneer herbiciden optimaal naar de wortels worden getransporteerd.

De methode voor toepassing op de schorsbasis, waarbij hoge concentraties (10-20%) herbiciden in olie of andere doordringende middelen (het mengsel moet door de schors kunnen penetreren en het vaatweefsel bereiken) worden aangebracht op de onderste stamdelen, vereist geen kappen. Deze methode biedt een goede wortelvernietiging, vooral in de herfst wanneer voedingsstoffen richting de wortels worden getransporteerd (wiki.bugwood.org). Imazapyr is zo een herbicide die effectief is voor toepassing op de schorsbasis (Boer, 2013). Een nabehandeling met bladherbiciden kan nodig zijn om uitlopers en wortelopschot te bestrijden (Swearingen & Panhill, 2009).

Bij de methode van kap-stompbehandeling wordt de boom direct na het kappen (binnen 20 minuten) behandeld met herbiciden op de vers gekapte oppervlaktes. Dit is het meest effectief tijdens het groeiseizoen, bij voorkeur in de late lente, en werkt goed om het wortelstelsel te doden. Herbiciden zoals imazapyr, triclopyr, dicamba, Garlon 4, Tordon K en combinaties van 2,4-D en picloram zijn effectief gebleken voor deze behandeling (DiTomaso & Kyser 2007; Burch, 2003; Boer, 2013). Glyfosaat bleek hierbij echter minder effectief (Swearingen & Panhill, 2009).

Voor jonge boompjes en zaailingen kan een bladspraymethode worden toegepast met glyfosaat (niet-selectief) of triclopyr (selectief voor dicotylen, dus gras- en naaldboomsoorten uitgesloten). Voor grote groepen zaailingen kunnen deze middelen effectief zijn bij spot treatments (ter plaats behandelen) (SE-EPPC, 2002, Miller 2003). Granulaire herbicidekorrels die aan de voet van ongewenste planten worden verspreid en door regen naar de wortels sijpelen, worden hier niet besproken vanwege het hogere risico op niet-doelgerichte effecten.

Biologische Controle

Op dit moment is er geen operationeel biocontroleprogramma voor deze boomsoort. Ding et al. (2006) rapporteerden dat in het natuurlijke verspreidingsgebied in China 46 fytofage arthropoden, 16 schimmelsoorten en één potyvirus A. altissima aantasten, waarbij sommige hiervan aanzienlijke schade aan de boom veroorzaken. Twee snuitkevers, Eucryptorrhynchus brandti en E. chinensis, vormen daar een grote plaag voor de boom en zijn specifiek gericht op A. altissima. Deze kevers zijn veelbelovend als potentiële biocontrole-agenten. Ook zijn er twee roestschimmels, Aecidium ailanthi J. Y. Zhuan sp. nov. en Coleosporium sp., gemeld op de hemelboom in China, het zijn ook veelbelovende kandidaten voor de biologische bestrijding van de plant.

In het nieuwe verspreidingsgebied van de soort (Noord-Amerika en Europa) werden negen insecten en 68 schimmels aangetroffen die samenhangen met deze boomsoort. Op basis van deze screening identificeerden de auteurs de Ailanthus-webworm (Atteva punctella) en de bodemschimmel Fusarium oxysporum f. sp. perniciosum (veroorzaker van mimosa-verwelking) als mogelijke nuttige biologische bestrijdingsmiddelen die verder moeten worden getest op gastheerspecificiteit en risicoanalyse.

Sinds 2020 werkt CABI samen met partners om mogelijkheden voor biologische bestrijding van de hemelboom in Canada te coördineren (https://www.cabi.org/projects/biological-control-of-tree-ofheaven/(opent nieuw venster)). Dit onderzoek richt zich op de potentiële effectiviteit van de galmijt Aculus taihangensis (voorheen A. mosoniensis) als biocontroleagent. Deze mijt, die al voorkomt in delen van Europa (zoals Italië), kan ernstige schade toebrengen aan zaailingen en de nieuwe groei in het vroege voorjaar remmen (Marini et al. 2021). De testen op gastheerspecificiteit zijn nog gaande.

Bovenstaande tekst en referenties komen volledig uit Adriaens et al., 2022