Bosbingelkruid

Bosbingelkruid of Overblijvend bingelkruid is een laag blijvende, hardgroene, later donker blauwachtige, overblijvende lentebloeier. Met behulp van lange, dicht onder de oppervlakte liggende uitlopers vormt het grote groepen van dicht opeenstaande onvertakte bloeistengels, alle van dezelfde sekse. De bloemen van vrouwelijke planten staan alleen of met twee of drie op lange stelen. Om hun vrij toegankelijke nectar worden ze door vliegen bezocht. Voor zover deze ook de mannelijke bloemen bezoeken, die alleen stuifmeel te bieden hebben, kan bestuiving plaatsvinden. Vermoedelijk zorgt daarnaast de wind voor stuifmeeltransport. De vruchten zijn dubbel zo groot als die van Tuinbingelkruid en sterk behaard. Bosbingelkruid komt voor in Europa, behalve het noordoostelijkste deel; de noordgrens ligt ongeveer bij 62 ⁰ N.Br. In Nederland is de plant plaatselijk talrijk in Zuid--Limburg, waarbij mannelijke planten in de meerderheid lijken. Daarbuiten liggen enkele verspreide vindplaatsen, die deels natuurlijk lijken, deels wel op aanplanting of aanvoer met pootgoed zullen teruggaan. Veelal groeien op deze plekken alleen vrouwelijke of alleen mannelijke planten. In de omringende, 'kalkrijkere' landen is de plant heel gewoon.

Bosbingelkruid is een typische schaduwplant van kalkhoudende, matig vochtige bodem. In het Parelgras-Beukenbos behoort het naast Lievevrouwebedstro (Galium odoratum), Eenbloemig parelgras (Melica uniflora) en Heelkruid (Sanicula europaea) tot de gewassen die sterk op de voorgrond kunnen treden. In diepe schaduw kan het, samen met Klimop (Hedera helix), vrijwel alle andere bosplanten het leven onmogelijk maken. In bossen op beschutte krijthellingen, waarlangs af en toe wat water afstroomt, kan het eveneens een belangrijke plaats innemen, nu samen met Christoffelkruid (Actaea spicata), Zwartblauwe rapunzel (Phyteuma nigrum), Eenbes (Paris quadrifolia), Gulden boterbloem (Ranunculus auricomus), Gele anemoon (Anemone ranunculoides) en talrijke andere bosplanten. Met zijn uitgebreide netwerk van uitlopers voorkomt Bosbingelkruid het afschuiven van de bodem op steile hellingen. Plekken met stagnerend water worden gemeden door deze plant, die erg gevoelig is voor het zich hier ophopende ijzer. Wel kan het in kleine groepen nabij stromend water - op beekoeverwallen en in bronbossen - groeien. In Noord-Brabant groeit het in enkele loofbossen op leem, aan de Veluwezoom op de grens van helling en rivierdal, in Midden-Limburg in een beekdal.

Poolse onderzoekingen wijzen erop dat plakkaten van Bosbingelkruid de sterkste vegetatieve uitbreiding vertonen tijdens hun eerste drie jaar. Na een jaar of zes zijn ze een halve tot twee vierkante meter groot en gaan ze uiteenvallen, doordat de oudste delen afsterven. De 'deelplakkaten' groeien verder, waarbij ze elkaar doordringen. Bosbingelkruid wortelt oppervlakkig en komt door horizontale expansie aan nieuwe voedingsbronnen. Het kan daardoor op on- dieper verweerde krijthellingen groeien dan bijvoorbeeld Daslook (Allium urisinum) waarvan de wortels meer in de diepte gaan. Op kapvlakten en langs resten van houtwallen handhaaft Bosbingelkruid zich beter dan veel andere schaduwplanten. De plant geldt als giftiger dan Tuinbingelkruid.

Enige insecten zijn specifiek aan Bosbingelkruid gebonden. De Bingelkruidaardvlo (Hermaeophaga mercurialis), een blauwzwart, kogelrond kevertje, vreet aan de bladeren. Deze kan grote groepen planten met gaatjes doorzeven, vooral in jaren met warm weer. De larve leeft van de ondergrondse delen. Andere kevers die zich met het blad van Bosbingelkruid voeden, zijn de snuitkevers Barynotus moerens en Apion pallzpes. Van de laatste leeft de larve in de stengels van de plant.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)