Grote veldbies

Grote veldbies is een forse, middelhoge, soms hoge, glanzend diepgroene, in vrij dichte pollen groeiende voorzomerbloeier met schuin omhoog staande wortelstok. De bloemen staan met twee tot vijf bijeen in kluwens, die tot een losse, wijd vertakte en sterk samengestelde, vaak tuilvormige bloeiwijze verenigd zijn, waarvan de vertakkingen tenslotte vaak deels terugslaan. Aan de voet van de bloeiwijze staan een of twee korte schutbladen. De doosvrucht is toegespitst in een fijne, vrij lange snavel. De zaden dragen aan de top een zeer klein aanhangsel.

Grote veldbies komt voor in West-, Midden- en Zuid-Europa, noordwaarts tot de kuststrook van Zuid- en Midden-Noorwegen, zuidwestwaarts tot Midden-Spanje, oostwaarts tot het westen van de Kaukasus. In Nederland is zij plaatselijk vrij algemeen in Zuid-Limburg; verder komt zij hier en daar in heuvelachtige gebieden verder noordwaarts voor: in het Leudal bij Roermond, en op hellingen in de omgeving van Nijmegen. Dit verspreidingspatroon lijkt op dat van Schaduwkruiskruid (Senecio nemorensis subsp. fuchsii) en Eenbloemig parelgras (Melica uniflora), al dalen beide van nature wat verder in de laagvlakte af dan Grote veldbies, wier aanwezigheid op een paar verspreide plekken elders op het pleistoceen en aan de binnenduinrand vrijwel zeker teruggaat op invoering met zadenmengsels.

Grote veldbies is kenmerkend voor hellingbossen op zure leemgrond, speciaal voor het Veldbies-Beukenbos. Vooral op steile, aan erosie onderhevige noordhellingen kan zij talrijk optreden. De groeiplaatsen hebben een koele, vochtige atmosfeer; in het zuiden van haar areaal geldt zij zelfs als een koude-indicator, kenmerkend voor vorstgaten en dergelijke. De bodem is al of niet kalkhoudend, min of meer vochtig, soms nat, en vertoont dikwijls een nogal trage strooiselomzetting. Vooral op het zogenaamde vuursteeneluvium -- een zware, grindrijke, kalkloze leem, ontstaan door verwering van afzettingen met vuursteenbanken -- komt Grote veldbies voor; op krijt alleen als dit met afgeschoven humeuze leem bedekt is. Bij aanplanting van uitheemse loofbomen als Tamme kastanje (Castanea sativa) of Amerikaanse eik (Quercus rubra) handhaaft zij zich, maar naaldhoutaanplanting is voor deze plant ongunstig. Op kalk- en voedselarme grond heeft zij behalve Bochtige smele (Deschampsia flexuosa), Lelietje-van-dalen (Convallaria majalis) en Adelaarsvaren (Pteridium aquilinum) voornamelijk hele en halve houtgewassen als metgezel, waaronder Bramen (Rubus fruticosus s.lat.), Wilde kamperfoelie (Lonicera periclymenum) en Wilde lijsterbes (Sorbus aucuparia); in de moslaag is doorgaans Gewoon sterrenmos (Mnium hornum) present. Op wat rijkere bodem wordt Grote veldbies vergezeld door onder meer Hazelaar (Corylus avellana), Klimop (Hedera helix), Bosanemoon (Anemone nemorosa), Gele dovenetel (Galeobdolon luteum), Gewone salomonszegel (Polygonatum multiflorum), Bosgierstgras (Milium effusum) en Gewoon rimpelmos (Atrichum undulatum). De paar plekken waar de soort is ingeburgerd, betreffen landgoedbossen op vochtige zandgrond. -- Grote veldbies is voedselplant van de kokermot Coleophora sylvaticella en de grasmineermot Elachista regificella.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1994 (deel 5)