Gewone salomonszegel

De Gewone of Veelbloemige salomonszegel is een middelhoge, soms hoge, blauwachtig groene plant, die in het voorjaar als een licht voorovergebogen vuist boven de grond komt. De in twee rijen staande bladeren zijn dan nog als in een kropje om elkaar gevouwen. De volledig uitgegroeide stengel buigt voorover, terwijl de bladeren zich in een schuin omhoog gerichte stand draaien, waarbij hun blauwige onderkant naar buiten gekeerd wordt. De stengel is in verse (niet verdroogde) toestand rolrond. Het blad is eirond tot langwerpig en aan de voet samengetrokken in een zeer korte steelachtige voet. De bloemen hangen naar één kant in meestal twee- tot vijfbloemige trosjes. De grootste middellijn van het bloemdek bedraagt minder dan een halve centimeter; het bloemdek sluit krap om het vruchtbeginsel, vertoont daar voorbij een vernauwing en verwijdt zich in de 'bovenste' helft (die door de hangende stand van de bloemen naar onder gekeerd is). De meeldraden hebben behaarde helmdraden; beneden hun inplantingsplaats zet de beharing zich in de bloemdekbuis voort in de vorm van een haarlijst. De bes blijft lang groen en wordt tenslotte blauwzwart, met een min of meer berijpt oppervlak.

Gewone salomonszegel komt voor in Europa met uitzondering van de noordelijkste en zuidwestelijkste deel, voorts in de Kaukasus en op enige verspreide plaatsen elders in Azië. In Nederland is hij vrij algemeen in de pleistocene streken en Zuid-Limburg, minder algemeen in de Hollandse duinstreek en zeldzaam in de dalen van de grote rivieren. Elders liggen enkele verspreide vindplaatsen.

Gewone salomonszegel is een niet al te kieskeurige bosplant die in de meeste loofbossen op min of meer humus- en voedselrijke, niet te natte en niet te droge, oudere gronden wel te vinden is. Sterk zure bodems met slechte strooiselvertering worden gemeden. Gewone salomonszegel komt vooral op leem en niet te voedselarm zand voor; in vergelijking met Lelietje-van-dalen groeit hij minder op krijt en vaker op stikstofrijkere grond, bijvoorbeeld op bijeengespoeld materiaal aan de voet van hellingen. Op jonge bodems, zoals duinzand en rivierafzettingen, komt hij weer minder voor dan Lelietje-van-dalen; in rivierbegeleidend bos verschijnt hij een enkele maal als indicator van een naar verhouding rijpere bosbodem. In door betreding of bijvoorbeeld door kippen geruïneerde bosjes houdt hij soms als enige bosplant nog stand. Behalve in loofbos staat Gewone salomonszegel in houtwallen en onder heggen, aan beschaduwde slootkanten en soms in oud naaldbos. Een enkele maal is hij op veengrond te vinden, onder meer in verruigd oud rietland. Bosplanten waarmee Gewone salomonszegel vaak samen optreedt, zijn Grote muur (Stellaria holostea), Witte klaverzuring (Oxalis acetosella), Bosanemoon (Anemone nemorosa), Klimop (Hedera helix), Bosgierstgras (Milium effusum), Schaduwgras (Poa nemoralis) en Bleeksporig bosviooltje (Viola riviniana).

Gewone en Welriekende salomonszegel kunnen een bastaard vormen, die bekend staat als Tuinsalomonszegel (Polygonatum x hjbridum). Gezien het beperkte aantal plekken waar de oudersoorten samen voorkomen, ligt het voor de hand dat deze bastaard bij ons maar zelden in het wild ontstaat. Vaker wordt hij als cultuurrestant aangetroffen. Hij staat in kenmerken tussen de stamouders in, behalve dat hij forser, vaak tot een meter hoog wordt, langer doorbloeit en geen goede vruchten vormt. De robuustere habitus maakt dat hij meer dan zijn ouders als tuinplant wordt gekweekt. Als stinzenplant of op plekken waar tuinafval is gestort, kan hij lang standhouden.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1991 (deel 4)