Ruige veldbies

Ruige veldbies is een lage, glanzig diepgroene, in vrij dichte polletjes groeiende plant, die in de eerste helft van de lente en soms opnieuw in de nazomer bloeit. Het wortelstokje staat min of meer verticaal. De grondstandige bladeren hebben een forse bladschijf die tot een centimeter breed kan worden en soms boven de bloeistengels uitsteekt. De bloemen staan merendeels afzonderlijk in een bolrond-schermvormige, ijle, spaarzaam vertakte bloeiwijze, waarvan de takken na de bloei deels terugslaan. Aan de voet van de bloeiwijze staan een of twee korte schutbladen. De vrucht is meer afgerond eivormig dan bij andere Veldbiezen. Het witte aanhangsel aan de top van het zaad (mierebroodje) is ongeveer even lang als het zaad zelf en heeft een haakvormig gekromde top.
Ruige veldbies komt voor in Europa met uitzondering van de zuidelijkste delen, in de Kaukasus en in West- en Midden-Siberië. In Nederland is zij vrij algemeen in Zuid-Limburg, Twente en Noord- en Midden-Drenthe en min of meer zeldzaam in de overige pleistocene streken. Daarbuiten is zij slechts op enkele plaatsen aan de binnenduinrand aangetroffen, recent alleen nog op Walcheren, vroeger op enkele plaatsen in Zuid-Holland.
Ruige veldbies is een typische bosplant van oudere, vochthoudende, matig zure, niet te voedselarme, al of niet kalkhoudende gronden met vrij goede strooiselvertering. Zij groeit op leem, leemhoudend zand en krijtverweringsbodem. Gewoonlijk staat zij in vrij zware schaduw, eventueel in halfschaduw, bij uitzondering in het volle licht. Binnen bostypen van voedselarmere bodem (Wintereiken-Beukenbos, Veldbies-Beukenbos) komt zij in de rijkere vormen voor, in bostypen van rijkere bodem (Gierstgras-Beukenbos, Eiken-Haagbeukenbos) juist in de armere vormen. Haar positie is in dit opzicht te vergelijken met die van Witte klaverzuring (Oxalis acetosella), waarmee zij ook veelvuldig samen voorkomt. Verder toont zij vaak een voorkeur voor aarden walletjes in of langs het bos. Ook staat zij nogal eens langs paden of beekjes. Dikwijls houdt zij jarenlang op een bepaalde plek stand in slechts enkele polletjes. Behalve in loofbossen en houtwallen kan zij ook in gemengd bos van loof- en naaldhout gedijen. Soms staat zij in grasvegetaties langs bosranden. Planten waardoor zij vaak wordt vergezeld, zijn behalve Witte klaverzuring onder meer Gewone salomonszegel (Polygonatum multiflorum), Bosanemoon (Anemone nemorosa), Bleeksporig bosviooltje (Viola riviniana), Bosgierstgras (Milium effusum) en Dalkruid (Maianthemum bifolium).
Op Ruige veldbies is de kokermot Coleophora antennariella gespecialiseerd. Voornamelijk in deze plant, soms in andere Veldbiezen mineert de larve van het mineervliegje Cerodontha bimaculata. De vliegjes komen uit in het voorjaar, de mijnen zijn vooral in de herfst te vinden.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1994 (deel 5)