Witte veldbies

Witte veldbies is een middelhoge, soms hoge, grasgroene voorzomerbloeier, die met behulp van kruipende wortelstokken en uitlopers losse pollen of matten vormt. De bloemen staan met twee tot acht bijeen in kluwens, die tot een losse, wijd vertakte en sterk samengestelde, vaak tuilvormige bloeiwjize verenigd zijn, waarvan de takken tenslotte veelal overhangen. Aan de voet van de bloeiwijze staat één schutblad, dat boven de bloeiwijze uitsteekt. De bloemen zijn witachtig van tint, soms rood aangelopen. Tijdens en na de bloei worden ze bruiner van tint. De doosvrucht is in een korte snavel samengetrokken. De zaden dragen aan de top een zeer klein aanhangsel.
Witte veldbies is een Midden- en Zuidoosteuropese gebergteplant, die in Noord- en Noordwest-Europa op tal van plaatsen met zadenmengsels ingevoerd en ingeburgerd is. In Nederland is zij inheems in Zuid-Limburg en vermoedelijk ook op enkele plaatsen in het oosten van het land: bij Nijmegen, op de zuidelijk Veluwe en in Oost-Twente. Dit verspreidingsbeeld lijkt op dat van Wintereik (Quercus petraea). Binnen Zuid-Limburg is vrij algemeen in het zuidoosten, elders zeldzaam. Verder is zij ingeburgerd op een aantal plaatsen in de pleistocene streken, met name in het midden van het land, en aan de Hollandse binnenduinrand.
Witte veldbies is een plant van hellingbossen op zure, lemige, vochthoudende maar niet natte, niet of zwak kalkhoudende grond, en is kenmerkend voor het Veldbies-Beukenbos. Bij ons staat zij vooral op de randen van de plateaus in het zuidoosten van Zuid-Limburg, op meer dan 150 meter boven de zeespiegel. De vocht- en schaduwbehoefte is geringer dan die van Grote veldbies: Witte veldbies kan zich op vrij zonnige plaatsen handhaven, evenals in gemengd bos van loof- en naaldhout, en is niet aan noordhellingen gebonden. Zij komt samen voor met bijvoorbeeld Wilde kamperfoelie (Lonicera periclymenum), Adelaarsvaren (Pteridium aquilinum), Bochtige smele (Deschampsia flexuosa), Blauwe bosbes (Vaccinium myrtillus), Valse salie (Teucrium scorodonia) en soms Fraai hertshooi (Hypericum pulchrum), op wat rijkere grond ook met Lelietje-van-dalen (Convallaria majalis), Bosgierstgras (Milium effusum), Klimop (Hedera helix) en Mannetjesvaren (Dryopteris filix-mas). De Twentse groeiplaats ligt in een gemengd bosje in een terreininsnijding met lemige grond, waar Witte veldbies wordt of werd vergezeld door onder meer Welriekende agrimonie (Agrimonia procera), Prachtklokje (Campanula persicifolia), Berghertshooi (Hypericum montanum), Grote keverorchis (Listera ovata), Bosaardbei (Fragaria vesca) en Geplooid snavelmos (Eurhynchium striatum). De niet-oorspronkelijke groeiplaatsen betreffen landgoedbossen op zandgrond. -- Een specialist op Witte veldbies is de Veldbiesprachtvlieg (Otites guttata), waarvan de larven zich in de halmen van deze plant ontwikkelen.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1994 (deel 5)