Bouwen aan groenexpertise

BWK: Vochtig schraalgrasland (hm, hmm, hme)

BWK-codes: hm hme hmm

Het vochtig schraalgrasland (hm) omvat (relicten van) blauwgrasland en andere vochtige schrale graslandrelicten. De echte blauwgraslanden danken hun naam aan de blauwgroene kleur van de bladeren en/of bloemen van een aantal indicatieve soorten. In de andere vochtige schraalgraslanden zijn zulke soorten zelden aspectbepalend. Verarmde situaties ogen soms eerder bruin door dominerende soorten als biezenknoppen of veldrus. Echt blauwgrasland is in Vlaanderen bijzonder zeldzaam (geworden). Percelen blauwgrasland komen nog nauwelijks voor. Sterk verarmde relictvegetaties worden teruggevonden in oude bermen of op hoger gelegen delen in natte graslanden.

Uitgebreid:

De overige vochtige schraalgraslanden betreffen vooral veldrusgraslanden, al dan niet in overgang naar, of met kenmerken van, andere vochtige graslanden, zoals dotterbloemgraslanden. Vochtige schraalgraslanden (hm) zijn gebonden aan zwak zure tot neutrale gronden met een humeuze of veencomponent. Het betreft zowel klei-, leem- als zandbodems of overgangen ertussen. Ze staan onder invloed van min of meer basenrijk grondwater. Gevolg hiervan is dat zulke vegetaties gekenmerkt worden door enerzijds soorten van mineraal- en voedselarme milieus (zoals pijpenstrootje, veldrus, blauwe zegge) en anderzijds door indicatoren van basenrijke kwel. Het ijzerrijke kwelwater houdt de voor de plant beschikbare fosfaatconcentratie laag, wat een absolute vereiste is voor de meeste typische soorten. De mate van carbonaatbeschikbaarheid is ook bepalend voor een kalkrijkere variant (hme) en een iets zuurdere variant (hmm). Differentiatie in de subtypes hmm en hme is slechts zelden en niet consequent gebeurd wegens het gebrek aan goede referentiesituaties en een duidelijke omschrijving van deze subtypes. De als hm gekarteerde graslanden worden gekenmerkt door een weinig wisselende waterstand. Tijdens de winter staat het grondwater gedurende enige tijd tot aan of boven het maaiveld. Langdurige overstroming kan echter nefast zijn. ‘s Zomers zakt het grondwater niet lager dan 30 tot 40 cm onder het maaiveld. De best ontwikkelde blauwgraslanden verkiezen plaatsen waar de pH-waarden van de bodem of het ondiepe grondwater neutraal of zwak zuur zijn.

Variatie:

Bij verzuring vertonen deze graslanden een gewijzigde soortensamenstelling met o.a. zwarte zegge, melkeppe, tormentil of waternavel en treedt een evolutie naar kleine zeggenvegetaties op. Onder meer voedselrijke omstandigheden is er vaak een evolutie of overgang naar dotterbloemgrasland. De karteringseenheid is dan gebruikt in combinatie met de respectievelijke eenheden ms of hc. Het is niet altijd mogelijk om relictsituaties met bijvoorbeeld pijpenstro, biezenknoppen, tormentil, tandjesgras en blauwe knoop te plaatsen onder hm enerzijds of de heischrale graslanden (hmo, hn) anderzijds. Dergelijke vegetaties zijn vaak gekarteerd als hm° of als goed ontwikkelde struisgrasvegetaties (ha*). Bij dominantie door veldrus en met soorten als blauwe zegge, zwarte zegge, biezenknoppen, kale jonker, brede orchis, gevlekte orchis betreft het eerder voedselarme vormen van het dotterbloemgrasland. Deze zijn weergegeven als hc+hm(°). Verschillen in ontwikkelingsgraad zijn bij het gebruik van hm niet gebaseerd op uniforme afspraken. Een enkele keer is hmb gebruikt om een beperkte opslag van struiken en bomen weer te geven.

Verspreiding:

Het blauwgrasland of ander vochtig schraalgrasland van het matig mineraalrijke type is teruggedrongen tot locaties in natuurreservaten, provinciale of militaire domeinen. De karteringseenheid komt het meest voor in of nabij de Dijle- en Demervallei in de Leemstreek. De echte blauwgraslanden hebben hun zwaartepunt op de interfluvia in deze regio. Vochtige schraalgraslanden zijn ook verspreid aanwezig in de Centrale en Zuidelijke Kempen. Elders in de Leemstreek en in de Zandleemstreek betreft het geïsoleerde locaties.

Verspreidingskaart Vochtig schraalgrasland
Waardering:
Vochtig schraalgrasland is 'biologisch zeer waardevol'. Ook de zwak ontwikkelde vorm hm° krijgt deze waardering. Zwak ontwikkelde perceelsranden of zoomvegetaties k(hm°) krijgen als waardering ‘biologisch waardevol’.
Oppervlakte (in ha):
35 à 60 ha
Zeldzaamheid:
uiterst zeldzaam
Habitatrichtlijn:
Bijlage I-habitattype (zie Natura 2000 typologie)
Natuurdecreet:
verbod/vergunningsplicht wijziging ‘historisch permanent grasland’
Mestdecreet:
mestbeperking ‘niet-intensieve graslanden’
Bosdecreet:
niet onderhevig aan het bosdecreet
In samenwerking met:
Referenties
  • Vriens L., Bosch H., De Knijf G., De Saeger S., Guelinckx R., Oosterlynck P., Van Hove M. & Paelinckx D. (2011). De Biologische Waarderingskaart. Biotopen en hun verspreiding in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Inbo.