Bouwen aan groenexpertise

Natuurstreefbeeld: Blauwgrasland (6410_mo)

Blauwgraslanden of vochtige schraallanden zijn onbemeste, één keer per jaar gehooide graslanden die 's winters plasdras staan en 's zomers oppervlakkig uitdrogen. Ze danken hun naam aan de aspectbepalende blauwachtige kleur door de aanwezigheid van soorten als Pijpenstrootje, Blauwe zegge, Zeegroene zegge, Blonde zegge, Tandjesgras en Blauwe knoop. Blauwgraslanden kunnen echter ook bruin ogen door de aanwezigheid van mossen en soorten als Biezenknoppen. Vertegenwoordigers op minerale bodems zijn veel bloemrijker dan hun tegenhangers op meer venige bodem. De blauwgraslanden met basenarme kwel (6410_ve, bwk: hmm), ook veldrusgraslanden genoemd, zijn graslanden met als kenmerkende soorten Kranskarwij, Kleine schorseneer, Klimopklokje en Klein glidkruid. Blauwgraslanden die kalkrijker zijn kan je herkennen aan soorten als Bosorchis, Grote muggenorchis en Betonie (6410_mo, bwk: hme).

 
Dit natuurstreefbeeld komt overeen met het Europees beschermd habitat Blauwgrasland (6410).
 

Beheer:

De instandhouding hangt voornamelijk af van een jaarlijks maaibeheer en een gunstige waterhuishouding, onder invloed van (basenrijk) grondwater. Oppervlakkige drainage kan belangrijk zijn om verzuring door stagnerend regenwater tegen te gaan als de kwelflux niet groot is. Daarnaast streeft het beheer naar het tegengaan van elke vorm van eutrofiëring. Kleine relicten die in mozaïek voorkomen met andere vegetatietypes kunnen eventueel ook door extensieve begrazing in stand worden gehouden.

heeft als indicator van een goede toestand

Wilde bertram

heeft als indicator van een goede toestand

Teer guichelheil

heeft als indicator van een goede toestand

Bevertjes

heeft als indicator van een goede toestand

Geelgroene zegge

heeft als indicator van een goede toestand

Blonde zegge

heeft als indicator van een goede toestand

Bleke zegge

heeft als indicator van een goede toestand

Blauwe zegge

heeft als indicator van een goede toestand

Vlozegge

heeft als indicator van een goede toestand

Kranskarwij

heeft als indicator van een goede toestand

Spaanse ruiter

heeft als indicator van een goede toestand

Herfsttijloos

heeft als indicator van een goede toestand

Moerasstreepzaad

heeft als indicator van een goede toestand

Bosorchis

heeft als indicator van een goede toestand

Vleeskleurige orchis

heeft als indicator van een goede toestand

Gevlekte orchis

heeft als indicator van een goede toestand

Moeraswespenorchis

heeft als indicator van een goede toestand

Ruw walstro

heeft als indicator van een goede toestand

Klokjesgentiaan

heeft als indicator van een goede toestand

Grote muggenorchis

heeft als indicator van een goede toestand

Veldrus

heeft als indicator van een goede toestand

Biezenknoppen

heeft als indicator van een goede toestand

Paddenrus

heeft als indicator van een goede toestand

Veelbloemige veldbies

heeft als indicator van een goede toestand

Pijpenstrootje

heeft als indicator van een goede toestand

Addertong

heeft als indicator van een goede toestand

Parnassia

heeft als indicator van een goede toestand

Melkeppe

heeft als indicator van een goede toestand

Welriekende nachtorchis

heeft als indicator van een goede toestand

Kruipganzerik

heeft als indicator van een goede toestand

Tormentil

heeft als indicator van een goede toestand

Kleine schorseneer

heeft als indicator van een goede toestand

Klein glidkruid

heeft als indicator van een goede toestand

Karwijselie

heeft als indicator van een goede toestand

Zaagblad

heeft als indicator van een goede toestand

Betonie

heeft als indicator van een goede toestand

Blauwe knoop

heeft als indicator van een goede toestand

Kleine valeriaan

heeft als indicator van een goede toestand

Moerasviooltje

heeft als indicator van een goede toestand

Klimopklokje

heeft als indicator van een goede toestand

Zeegroene zegge

heeft als indicator van een goede toestand

Grote wederik

Het beheer bestaat uit volgende maatregelen

  • Elke verstoring van de delicate waterhuishouding door drainage, algemene ontwatering, verminderde aanvoer van grondwater, verhoogde invloed van zuur regenwater of overstroming met voedselrijk water, leidt snel tot een achteruitgang van de typische soorten.
  • Het habitattype is zeer kwetsbaar voor eutrofiëring. Dit leidt snel tot het ontstaan van soortenarme begroeiingen met dominantie van grassen zoals Pijpenstrootje, Moerasstruisgras of Gestreepte witbol.
  • Zonder jaarlijks of regelmatig maaibeheer evolueren deze vegetaties naar bloemrijke ruigten met Moerasspirea (habitattype 6430) of Hennegras en op langere termijn naar struweel en bos.
Herstel- en ontwikkelingsbeheer:

Blauwgraslanden waren tot de 19e eeuw op vele plaatsen in Vlaanderen vrij algemeen. Herstel van blauwgraslanden is vooral mogelijk op verruigde en verboste percelen in de buurt van de nu nog bestaande blauwgraslandrelicten. Door te plaggen kunnen diverse soorten (o.a. de meeste zeggen) zich eventueel hervestigen vanuit de zaadvoorraad in de bodem. Ook door hydrologische herstelmaatregelen kan succesvol herstel optreden.

Code:
6410_mo en 6410_ve
Uitgebreid:

Pijpenstrootjegraslanden zijn beter bekend onder de naam blauwgrasland en niet te verwarren met de bultige, soortenarme vegetaties van Pijpenstrootje die we typisch in natte heidegebieden aantreffen. Blauwgraslanden zijn onbemeste, één keer per jaar gehooide graslanden die 's winters plasdras staan en 's zomers oppervlakkig uitdrogen. Ze danken hun naam aan de aspectbepalende blauwachtige kleur door de aanwezigheid van soorten als Pijpenstrootje, Blauwe zegge, Zeegroene zegge, Blonde zegge, Tandjesgras en Blauwe knoop. Blauwgraslanden kunnen echter ook bruin ogen door de aanwezigheid van mossen en soorten als Biezenknoppen. Vertegenwoordigers op minerale bodems zijn veel bloemrijker dan hun tegenhangers op meer venige bodem. Blauwgrasladen zijn mesotroof, dus matig voedselrijk tot voedselarm maar niet zeer voedselarm. Ze zitten tussen de Dotterbloemgraslanden en de Vochtige heischrale graslanden. Ze hebben dan ook soorten die in beide van deze streefbeelden ook voorkomen. In het grondwater zit meestal carbonaat en/of ijzer, dit zorgt voor de binding van fosfaat. Doordat fosfaat zeer weinig beschikbaar is wordt de productie gelimiteerd.

In Vlaanderen onderscheiden we twee types van blauwgraslanden, Blauwgrasland met basenrijke kwel (6410_mo, bwk:hme) en Blauwgraslanden met basenarme kwel (6410_mo, bwk:hmo). Die laatste zijn graslanden met als kenmerkende soorten Kranskarwij, Kleine schorseneer, Klimopklokje en Klein glidkruid.

Onder dit natuurstreefbeeld vallen ook volgende vegetaties: 

  • graslanden met de combinatie van Klein glidkruid en Veldrus de zogenaamde veldrusassociatie. Deze veldrusgraslanden waren één van de typische vegetaties in de historische wastines, de gronden buiten het eigenlijke landbouwareaal die een gemeenschappelijk, extensief gebruik kenden (6410_ve).
  • Voedselarme Dotterbloemgraslanden met Veldrus (meestal veel aanwezig), Blauwe zegge, Zwarte zegge, Biezenknoppen, Kale jonker, Brede orchis en Gevlekte orchis.
  • Graslanden met een dominantie van Veldrus en/of Biezenknopen met soorten van schrale graslanden. Het gaat dan om soorten zoals Pijpenstrootje, Veelbloemige veldbies, Tormentil, Geelgroene zegge, Ruw walstro, Gevlekte orchis, Wilde bertram, Grote wederik, Blauwe knoop, Bleke zegge en Blauwe zegge . Ze zijn te beschouwen als een tussenfase in het herstel van blauwgrasland.

 

Kenmerken:

Dit habitatsubtype/natuurstreefbeeld is in een gezonde staat als het aan zekere voorwaarden voldoet, die nagestreefd moeten worden in het beheer (o.b.v. de LSVI tabellen) 

  • Habitatstructuur:
    • bedekking van schijngrassen lager dan 50 cm ≥ 10 % (exclusief Moeraszegge, Scherpe zegge, Oeverzegge, Stijve zegge, Pluimzegge, Ruige zegge, Pitrus, Veldrus en Biezeknoppen)
    • een strooisellaag van meer dan 1 cm dik is weinig ≤ 10 % aanwezig. Best streef je naar occasioneel (< 5 %) voorkomen een strooisellaag.
    • geen enkele soort is dominant (≥ 50 %)
  • Verstoringskenmerken:
    • eutrofiëringsindicatoren hebben een bedekking ≤ 10 %, best komen ze maar occasioneel (< 5 %) voor.
    • verruigingsindicatoren hebben een bedekking ≤ 10 %, best komen ze maar occasioneel (< 5%) voor.
    • vernattingsindicatoren hebben een bedekking ≤ 30 %. Indien actueel lager aandeel dit aandeel behouden en waar duurzaam mogelijk een lager aandeel nastreven.
    • verdrogingsindicatoren hebben een bedekking ≤ 30 %. Indien actueel lager aandeel dit aandeel behouden en waar duurzaam mogelijk een lager aandeel nastreven.
    • verzuringsindicatoren hebben een bedekking ≤ 30 %. Indien actueel lager aandeel dit aandeel behouden en waar duurzaam mogelijk een lager aandeel nastreven.
      Een bedekking > 30 % kan wijzen op een evolutie naar vochtige heischrale graslanden 6230_hmo
    • braam heeft een bedekking ≤ 10 %, best komt deze maar occasioneel (< 5 %) voor.
    • verbossing heeft een bedekking van ≤ 10 %, best komt dit maar occasioneel (< 5 %) voor.
    • Gewoon haakmos, Haarmos en Klauwtjesmos hebben samen een bedekking ≤ 30 %
    • vergrassingsindicatoren hebben een bedekking ≤ 50 %. Indien actueel lager aandeel dit aandeel behouden en waar duurzaam mogelijk een lager aandeel nastreven.
  • Vegetatieopbouw:
    • minstens 5 kenmerkende soorten aanwezig. Indien actueel hoger aantal deze behouden en waar duurzaam mogelijk een hoger aantal kenmerkende soorten nastreven.
    • kenmerkende soorten exclusief Pijpenstrootje hebben een bedekking ≥ 10 % (streven naar ≥ 30 %).
Prioritair habitattype:
Nee
Milieukarakteristieken:

Omwille van de continue toestroming van kwel wordt de beschikbaarheid van nutriënten op een laag niveau gehouden:

  • bodem N: 0,054-1,6 kg/ha
  • bodem P: 160-570 kg/ha
  • bodem C/N: 16-31
  • bodem Na: 39,6-263 mg Na/ kg bodem
     
  • grondwater NO3: 0,014- 0,088)
  • grondwater K: 0,52-1,6 mg/l
  • grondwater Ca: 42-130 mg/l
  • grondwater SO4: 32-130 mg/l
  • grondwater Cl: 6,7-34 mg/l).

De concentratie van protonen (de zuurtegraad) wordt op een laag niveau gebufferd in type 6410_ve omwille van de basenarme kwel. Het optimaal pH-bereik van het ondiepe grondwater ligt tussen 5,7 en 7. De N-depositie mag voor dit type maximaal 15 kg N /ha /jaar bedragen.

Bodem:

De veldrusassociatie komt voor op zure venige zandgronden met lateraal bewegend grondwater. Het betreft vaak standplaatsen met ondiepe, basenarme kwel die s’ winters sporadisch onder water kunnen staan. Het habitattype heeft een optimaal pH-bereik tussen 5,0 en 6,5 (bodem pH).

Zeldzaamheid:

Goed ontwikkelde basenarme blauwgraslanden zijn uiterst zeldzaam in Vlaanderen. De voedselarme Dotterbloemgraslanden en Veldrusgraslanden komen iets meer voor maar zijn ook zeer zeldzaam.

Grondwaterafhankelijk:
Ja
Hydrologie:

Dit type blauwgraslanden komt voor op plaatsen met kwel die zowel basenrijk (6410_mo) als basenarm (6410_ve) kan zijn. 
In de winter mag het waterpeil boven het maaiveld reiken, maar overstroming met voedselrijk water is nefast, alsook nutriënten die via kwelwater binnenkomen. In de zomer drogen de standplaatsen oppervlakkig uit. Het kwelwater is veelal wel ijzerrijk waardoor fosfaten grotendeels onbeschikbaar zijn voor de vegetatie.

Deze pagina werd mogelijk gemaakt door de financiële steun van het LIFE-programma van de EU(opent nieuw venster) in het kader van het LIFE Green valley-project(opent nieuw venster).